ΥΓΕΙΑ
Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης: Μετρήστε την πίεσή σας ώστε να γνωρίζετε αν έχετε υπέρταση

Μετρήστε την πίεσή σας, προτρέπει τους πολίτες η Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης, με στόχο όλοι να γνωρίζουν αν έχουν υπέρταση.
Στο πλαίσιο του εορτασμού της 17ης Μαΐου, Παγκόσμιας Ημέρας Υπέρτασης, η ΕΕΥ θα πραγματοποιήσει και φέτος το πρόγραμμα «Μάιος Μήνας Μέτρησης» (ΜΜΜ) της πίεσης που ξεκίνησε το 2017 η Διεθνής Εταιρεία Υπέρτασης με μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης στον γενικό πληθυσμό κάθε Μάιο σε σχεδόν 100 χώρες.
Όπως ανέφερε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο συντονιστής του προγράμματος ΜΜΜ στην Ελλάδα, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Στεργίου, στόχος είναι η μέτρηση της πίεσης σε πάνω από 10.000 άτομα σε 11 πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Ηράκλειο, Βόλο, Καβάλα, Καλαμάτα, Λάρισα, Τρίπολη και Χανιά).
Οι μετρήσεις θα πραγματοποιηθούν σε ειδικά διαμορφωμένους δημόσιους χώρους με την χρήση πιστοποιημένων πιεσομέτρων.
Ανέφερε μάλιστα ότι κάτω από το 10% των ηλεκτρονικών πιεσόμετρων που κυκλοφορούν είναι σωστά πιστοποιημένα. Πρότεινε να μετράμε την πίεσή μας με πιεσόμετρα που έχουν περιχειρίδα.
Στοιχεία για την υπέρταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το πρόγραμμα ΜΜΜ πραγματοποιήθηκε το 2019 και το 2022 σε 5 και 11 αστικά κέντρα, αντίστοιχα, και έγιναν μετρήσεις πίεσης σε συνολικά 12.000 ενήλικες (2019: 5.727, 2022: 6.353). Από τα δεδομένα φάνηκε ότι 42% των Ελλήνων έχουν υπέρταση. Από τους υπερτασικούς ασθενείς, 25% ήταν αδιάγνωστοι και λιγότεροι από τους μισούς ήταν καλά ρυθμισμένοι με θεραπεία.
Η Εθνική Επιδημιολογική Μελέτη ΕΜΕΝΟ (2015-16) που έγινε σε 6.000 ενήλικες σε όλη την χώρα έδειξε:
– Πάνω από το 1/3 των Ελλήνων έχουν υπέρταση (περίπου 3.000.000 άτομα) και πάνω από το 1/2 των ηλικιωμένων έχουν υπέρταση.
– 30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι (περίπου 1.000.000).
– 30% έχουν επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτική θεραπεία (περίπου 2.000.000 είναι αρρύθμιστοι).
– Οι άνδρες και οι νεότεροι υπερτασικοί έχουν συχνότερα αρρύθμιστη υπέρταση.
Τι σημαίνει αρρύθμιστη υπέρταση
Στο Ιατρείο: Μέση τιμή 2-3 μετρήσεων: Συστολική πίεση 140 mmHg ή υψηλότερη και διαστολική πίεση 90 mmHg ή υψηλότερη.
Στο σπίτι: Μέση τιμή μετρήσεων μερικών ημερών. Συστολική πίεση 135 mmHg ή υψηλότερη και διαστολική πίεση 85 mmHg ή υψηλότερη.
Υπέρταση: Η πρώτη αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων
Η υπέρταση παραμένει ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και θανάτους διεθνώς, ανέφερε ο καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τσιούφης.
Είναι η πρώτη αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων στις αναπτυγμένες χώρες και αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και έναν από τους ισχυρότερους για στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια και νεφρική ανεπάρκεια.
Στην Ευρώπη περίπου το 50% των θανάτων σε άνδρες και γυναίκες αποδίδονται στα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η διάγνωση γίνεται μόνο με τη μέτρηση της πίεσης. Η αξιόπιστη διάγνωση απαιτεί σχολαστική μεθοδολογία και επιβεβαίωση με επανάληψη μετρήσεων της πίεσης, συχνά και εκτός ιατρείου (με 24ωρη καταγραφή ή στο σπίτι).
Υπάρχουν διάφορα μέσα για να μειωθεί η πίεση χωρίς φάρμακα αλλά και καλά μελετημένα δραστικά φάρμακα, ώστε η υπέρταση να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και να προληφθούν οι επιπλοκές της.
Η υγιεινή διατροφή με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, η μείωση του αλατιού στο φαγητό, η τακτική σωματική άσκηση (πχ γρήγορο βάδισμα για τουλάχιστον μισή ώρα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας), η διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους και η αποφυγή μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της πίεσης αλλά και να προλάβουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνισή της.
Επίσης, η διακοπή του καπνίσματος και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης και του σακχάρου (όταν συνυπάρχουν) είναι απαραίτητα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, υπάρχουν διάφορες επιλογές για φαρμακευτική θεραπεία, η οποία εξασφαλίζει αποτελεσματική προστασία από τα καρδιαγγειακά επεισόδια χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η στρατηγική της θεραπείας προσαρμόζεται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενή (εξατομίκευση). Η θεραπεία είναι καθημερινή (συνήθως πρωινή) και όχι περιστασιακή ή μεταβαλλόμενη ανάλογα με τις τιμές της πίεσης που βρίσκει ο ασθενής στο σπίτι.
Η μακροχρόνια επίτευξη άριστης ρύθμισης μειώνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Με τα θεραπευτικά όπλα που διατίθενται σήμερα, πάνω από 95% των ασθενών με υπέρταση μπορούν να ρυθμιστούν χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΥΓΕΙΑ
Η σωματική δραστηριότητα νωρίς το πρωί επηρεάζει τη διαχείριση του βάρους

Η μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα κατά τις πρωινές ώρες, από τις 7 έως τις 9 π.μ., φαίνεται ότι είναι η πιο ευνοϊκή για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύεται στο περιοδικό της Εταιρείας Παχυσαρκίας «Obesity».
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι προηγούμενες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, αλλά λίγες έχουν διερευνήσει το ημερήσιο μοτίβο της σωματικής δραστηριότητας που μετράται με επιταχυνσιόμετρο για να ταξινομήσουν την ώρα της ημέρας κατά την οποία γίνεται η ανθρώπινη κίνηση.
Στην παρούσα έρευνα οι επιστήμονες διερεύνησαν κατά πόσον το ημερήσιο μοτίβο της μετρηθείσας με επιταχυνσιόμετρο μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας επηρεάζει τη συσχέτιση μεταξύ της ανθρώπινης κίνησης και της παχυσαρκίας.
Χρησιμοποίησαν δεδομένα από 5.285 συμμετέχοντες και η σωματική δραστηριότητα ταξινομήθηκε σε τρεις κατηγορίες, πρωινή, μεσημεριανή, βραδινή.
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν μια ισχυρή σχέση μεταξύ της δραστηριότητας και της παχυσαρκίας στην πρωινή ομάδα.
Οι συμμετέχοντες στην ομάδα αυτή είχαν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος και περιφέρεια μέσης από εκείνους στις άλλες ομάδες. Επίσης, είχαν πιο υγιεινή διατροφή και λιγότερη ημερήσια πρόσληψη ενέργειας ανά μονάδα σωματικού βάρους σε σύγκριση με τις άλλες ομάδες.
Συνολικά οι συμμετέχοντες στην πρωινή ομάδα ήταν 10-13 χρόνια μεγαλύτεροι από τις δύο άλλες ομάδες. Επίσης, είχαν το υψηλότερο ποσοστό γυναικών, ήταν στην πλειονότητά τους μη ισπανόφωνοι λευκοί, είχαν κολεγιακή ή ανώτερη εκπαίδευση και δεν είχαν κάνει ποτέ χρήση καπνού ή αλκοόλ.
Η κλινική ψυχολόγος, Ρεμπέκα Κρουκόφσκι, διευκρινίζει, ωστόσο, ότι «δεν είναι γνωστό αν οι άνθρωποι που ασκούνται συστηματικά το πρωί μπορεί να διαφέρουν συστηματικά από εκείνους που ασκούνται σε άλλες ώρες, με τρόπους που δεν μετρήθηκαν σε αυτή τη μελέτη». Όπως προσθέτει, όσοι ξυπνούν σταθερά αρκετά νωρίς για την πρωινή άσκηση «μπορεί να είναι βιολογικά διαφορετικοί από τα “νυχτοπούλια”».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΥΓΕΙΑ
Τα χόμπι σχετίζονται με καλύτερη ψυχική ευεξία των ατόμων άνω των 65 ετών

Τα χόμπι προσφέρουν καλύτερη ψυχική ευεξία στα άτομα άνω των 65 ετών, όπως προκύπτει από μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature Medicine».
Οι ερευνητές προχώρησαν σε μετά-ανάλυση πέντε μελετών, οι οποίες εξέταζαν την ενασχόληση με ψυχαγωγικές δραστηριότητες 93.263 ατόμων άνω των 65 ετών σε 16 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ιαπωνίας και πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι δραστηριότητες με τις οποίες οι άνθρωποι ασχολούνται κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου τους μειώνουν τη μοναξιά και προστατεύουν από τα συμπτώματα κατάθλιψης. Ωστόσο, εστιάζονταν σε μία χώρα μόνο.
Η συγκεκριμένη μελέτη καλύπτει γεωγραφικά 16 χώρες σε τρεις ηπείρους.
Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν μεταξύ 71,7 και 75,9 ετών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ενασχόληση με ένα χόμπι σχετιζόταν με καλύτερη αυτοαναφερόμενη υγεία, μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή, υψηλότερο επίπεδο ευτυχίας και λιγότερα καταθλιπτικά συμπτώματα από ό,τι η μη ενασχόληση με κάποιο χόμπι.
Τα αποτελέσματα ήταν τα ίδια ακόμη και μετά την ενσωμάτωση άλλων παραγόντων, όπως η κατάσταση συμβίωσης, η απασχόληση και το εισόδημα του νοικοκυριού.
Οι χώρες με υψηλή βαθμολογία του παγκόσμιου δείκτη ευτυχίας και του προσδόκιμου ζωής, όπως η Δανία, η Σουηδία και η Ελβετία είχαν επίσης υψηλή ενασχόληση με χόμπι με περισσότερο από το 90% των συμμετεχόντων στην έρευνα να έχει κάποια δραστηριότητα.
Συνολικά πάντως η συσχέτιση μεταξύ της ενασχόλησης με χόμπι και της ψυχικής ευημερίας ήταν σχετικά καθολική σε όλες τις χώρες, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι τα αποτελέσματά τους βασίζονται σε παρατηρήσεις και δεν αποδεικνύουν αιτιότητα.
Ωστόσο, εκτιμούν ότι τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη προγραμμάτων για τη βελτίωση της πρόσβασης σε χόμπι σε όλες τις ηλικίες και τις χώρες, ώστε να ενισχυθούν οι εμπειρίες υγιούς γήρανσης και η ψυχική ευημερία των ηλικιωμένων.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΥΓΕΙΑ
Οι ανδρικοί νεφροί είναι πιο ευάλωτοι και η αιτία βρίσκεται στην τεστοστερόνη

Οι ανδρικοί νεφροί είναι πιο ευάλωτοι σε ασθένειες από τους γυναικείους και μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Developmental Cell» δείχνει ως υπαίτια την τεστοστερόνη.
Οι γυναικείοι νεφροί είναι πιο ανθεκτικοί στις ασθένειες και τους τραυματισμούς και όπως περιγράφεται σε έρευνα της Ιατρικής Σχολής Keck του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας οι ορμόνες του φύλου καθοδηγούν αυτές τις διαφορές στους νεφρούς των αρσενικών και θηλυκών ποντικιών.
Οι ερευνητές εντόπισαν περισσότερα από 1.000 γονίδια με διαφορετικά επίπεδα δραστηριότητας στους νεφρούς αρσενικών και θηλυκών ποντικών και οι διαφορές ήταν πιο εμφανείς στο τμήμα της μονάδας φιλτραρίσματος του νεφρού, που είναι γνωστό ως εγγύς σωληνάριο και είναι υπεύθυνο για την επαναρρόφηση των περισσότερων θρεπτικών συστατικών, όπως η γλυκόζη και τα αμινοξέα, πίσω στην κυκλοφορία του αίματος.
Οι περισσότερες από τις διαφορές φύλου στη γονιδιακή δραστηριότητα εμφανίστηκαν όταν τα ποντίκια μπήκαν στην εφηβεία και έγιναν ακόμα πιο έντονες όταν έφτασαν στη σεξουαλική ωριμότητα.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η μείωση της τεστοστερόνης μπορεί να βελτιώσει την ανθεκτικότητα αυτού του οργάνου.
Για να εξετάσουν αν τα ίδια γονίδια εμπλέκονται στις διαφορές μεταξύ των ανθρώπινων νεφρών, οι επιστήμονες ανέλυσαν έναν περιορισμένο αριθμό νεφρών και βιοψιών ανδρών και γυναικών δοτών. Ωστόσο, σημειώνουν ότι «πρέπει να γίνει πολύ περισσότερη δουλειά για τη μελέτη των διαφορών που σχετίζονται με το φύλο στους φυσιολογικούς ανθρώπινους νεφρούς».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΥΓΕΙΑ
Τα κύματα καύσωνα αύξησαν τις διαταραχές ύπνου

Ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια διαπίστωσαν ότι οι νυχτερινές θερμοκρασίες πάνω από 25°C αύξησαν την πιθανότητα ύπνου λιγότερο από επτά ώρες κατά 3,5%.
Καθώς στην Ευρώπη, οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί πάνω από δύο φορές από τον παγκόσμιο μέσο όρο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η έρευνα επισημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι οι νυχτερινές θερμοκρασίες θερμαίνονται πιο γρήγορα από τις θερμοκρασίες της ημέρας στις περισσότερες κατοικημένες περιοχές κι αυτό, με τη σειρά του, επηρεάζει τον ύπνο των ανθρώπων.
Στη μελέτη τους χρησιμοποίησαν παγκόσμια κλιματικά μοντέλα για να προβλέψουν τη μελλοντική απώλεια ύπνου και διαπίστωσαν ότι εάν οι χώρες συνεχίσουν να εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου με τους σημερινούς ρυθμούς, μέχρι το 2099 κάθε άτομο θα μπορούσε να χάσει κατά μέσο όρο 50 έως 58 ώρες ύπνου την εβδομάδα.
Ο Kelton Minor, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια (ΗΠΑ), δημοσίευσε μια μελέτη στην οποία ανέλυσε εκατομμύρια αρχεία για να προσδιορίσει την επίδραση της θερμοκρασίας στον ύπνο των ανθρώπων.
«Διαπιστώσαμε ότι, υπό κανονικές συνθήκες διαβίωσης, οι άνθρωποι φαίνεται να προσαρμόζονται πολύ καλύτερα σε ψυχρότερες εξωτερικές θερμοκρασίες παρά σε θερμότερες συνθήκες», εξήγησε στο Euronews Next.
Σύμφωνα με τους ειδικούς η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά προβλημάτων που σχετίζονται με την τραυματισμούς στην εργασία, επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας και κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε υγρή θερμότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορεί να αυξήσει την εγρήγορση και να μειώσει την ταχεία κίνηση των ματιών (REM) και τον ύπνο αργών κυμάτων (SWS).
Οι ηλικιωμένοι, που έχουν ήδη υψηλότερο επιπολασμό της αϋπνίας, μπορεί επίσης να είναι πιο ευάλωτοι στα κύματα καύσωνα, καθώς μια “μελέτη δείχνει” ότι ακόμη και η ήπια έκθεση στη ζέστη μπορεί να μειώσει τον ύπνο REM στους ηλικιωμένους άνδρες.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, από την πλευρά τους, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη δίκαιη πρόσβαση σε κλιματισμό και βιώσιμες πηγές ενέργειας, σύμφωνα με την έρευνα, καθώς και να αυξήσουν την βλάστηση.
ΥΓΕΙΑ
Σημαντικές οι επιπτώσεις στο έντερο από τον ακανόνιστο ύπνο

Έρευνες έχουν δείξει ότι η εργασία σε βάρδιες διαταράσσει το βιολογικό μας ρολόι και συνδέεται με αύξηση του σωματικού βάρους, καρδιακά προβλήματα και διαβήτη. Νέα μελέτη δείχνει ότι ο ακανόνιστος ύπνος μπορεί να προκαλεί αλλαγές και στο μικροβίωμα του εντέρου.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, ακόμη και μια μικρή διατάραξη του κύκλου του ύπνου, για παράδειγμα κατά 90 λεπτά, μπορεί να επηρεάσει τη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές του King’s College του Λονδίνου, οι βιολογικοί ρυθμοί του σώματος μπορούν να επηρεαστούν από ασυνέπεια στα πρότυπα ύπνου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που εργάζονται με κανονικό ωράριο ξυπνούν νωρίς με ξυπνητήρι τις εργάσιμες ημέρες, ενώ το Σαββατοκύριακο κοιμούνται παραπάνω.
«Ο ύπνος είναι βασικός πυλώνας της υγείας και η έρευνα αυτή είναι ιδιαίτερα επίκαιρη, δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος για τους κιρκάδιους ρυθμούς και το μικροβίωμα του εντέρου. Ακόμη και μια διαφορά 90 λεπτών στο μέσο όρο του ύπνου, μπορεί να αυξήσει μικρόβια που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία σας», δήλωσε η κύρια συγγραφέας της μελέτης, Κέιτ Μπέρμινχαμ από το King’s College του Λονδίνου.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η σύνθεση των μικροβίων στο έντερο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ή θετικά την υγεία, παράγοντας τοξίνες ή ευεργετικές ουσίες.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν μια ομάδα 934 ατόμων στο πλαίσιο της μελέτης ZOE Predict, τη μεγαλύτερη εν εξελίξει διατροφική μελέτη του είδους της. Εξέτασαν δείγματα αίματος, κοπράνων και μικροβιώματος του εντέρου και πραγματοποίησαν μετρήσεις γλυκόζης σε άτομα με ακανόνιστο ύπνο.
Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, η ομάδα αποτελούνταν κυρίως από αδύνατα και υγιή άτομα, με τους περισσότερους από αυτούς να κοιμούνται περισσότερες από επτά ώρες κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι το κοινωνικό τζετ λαγκ, συσχετίστηκε με χαμηλότερη ποιότητα διατροφής, υψηλότερη πρόσληψη ζαχαρούχων ποτών και χαμηλότερη πρόσληψη φρούτων και ξηρών καρπών.
Αυτό μπορεί να επηρεάσει άμεσα την αφθονία συγκεκριμένων μικροβίων στο έντερο, σημειώνουν οι ερευνητές.
Τρία από τα έξι είδη μικροβίων που ήταν πιο άφθονα στην ομάδα του κοινωνικού τζετ λαγκ μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα υγείας, καθώς συνδέονται με την κακή διατροφή, την παχυσαρκία, το έμφραγμα, το εγκεφαλικό και τον διαβήτη.
«Η διατήρηση σταθερού μοτίβου στον ύπνο, δηλαδή πότε πάμε για ύπνο και πότε ξυπνάμε κάθε μέρα, είναι μια εύκολα ρυθμιζόμενη συμπεριφορά του τρόπου ζωής που μπορούμε όλοι να κάνουμε, η οποία μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας μέσω του εντερικού μικροβιώματος προς το καλύτερο», δήλωσε η Δρ. Σάρα Μπέρι από το King’s College του Λονδίνου και επικεφαλής επιστήμονας της ZOE.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση The European Journal of Nutrition.
ΥΓΕΙΑ
Η γήρανση και η καταπολέμηση σοβαρών συνοδών ασθενειών, στο επίκεντρο ερευνητών του ΙΜΒΒ του ΙΤΕ

Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από ομάδα ερευνητών στο ΙΤΕ, ρίχνει φως σε πολύπλοκους μηχανισμούς της γήρανσης και ανοίγει νέους δρόμους για την ανάπτυξη στρατηγικών που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή και να εμποδίσουν την εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με τη γήρανση, διατηρώντας καλή υγεία και ποιότητα ζωής στις μεγάλες ηλικίες.
Πρόκειται για ένα θεμελιώδη μηχανισμό που ρυθμίζει τη γήρανση, ελέγχοντας τον αριθμό και τη λειτουργία των μιτοχονδρίων μέσα στα κύτταρα, τον οποίο ανακάλυψαν ερευνητές του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).
Διαταραχή της βιογένεσης των μιτοχονδρίων (τα οποία αποτελούν την κύρια μηχανή παραγωγής ενέργειας, στο εσωτερικό των κυττάρων) έχει συνδεθεί με ασθένειες που εμφανίζονται συχνά σε ηλικιωμένους ανθρώπους αλλά και με σοβαρά γενετικά σύνδρομα, συμπεριλαμβανομένων των νευροεκφυλιστικών διαταραχών, της καρδιακής ανεπάρκειας, της οξείας νεφρικής βλάβης, και του διαβήτη τύπου 2.
Οι πρωτεΐνες που εντοπίζονται στα μιτοχόνδρια, αποτελούν κρίσιμα συστατικά για τη λειτουργία τους.
Για την παραγωγή τους, τα μιτοχόνδρια χρησιμοποιούν είτε το δικό τους DNA είτε το DNA του πυρήνα των κυττάρων, το οποίο μεταφέρεται στο κυτταρόπλασμα ως mRNA, για να κωδικοποιήσει τις αναγκαίες μιτοχονδριακές πρωτεΐνες – μία διαδικασία που παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιερεύνητη.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι συγκεκριμένες πρωτεΐνες που συμμετέχουν στη διαδικασία αποικοδόμησης του mRNA στο κυτταρόπλασμα παίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση της αφθονίας και της λειτουργίας των μιτοχονδρίων κατά τη γήρανση, διαμορφώνοντας το προσδόκιμο ζωής, καθώς και την ανθεκτικότητα των οργανισμών στο στρες.
«Η ικανότητα των μιτοχονδρίων να ανταποκρίνονται άμεσα σε εξωτερικούς στρεσογόνους παράγοντες και να προσαρμόζουν αποτελεσματικά τον αριθμό τους ώστε να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες του κυττάρου είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι μιτοχονδριακές πρωτεΐνες παράγονται τοπικά, σχηματίζοντας εστίες-υπερδομές κοντά στα μιτοχόνδρια, και χρησιμεύουν ως χώροι αποθήκευσης και αποικοδόμησης των συγκεκριμένων mRNAs που κωδικοποιούν μιτοχονδριακές πρωτεΐνες.
Αυτές οι εστίες περιέχουν αποθηκευμένα mRNAs που προέρχονται από πυρηνικό DNA και καθοδηγούν την παραγωγή μιτοχονδριακών πρωτεϊνών που ρυθμίζουν την κατανάλωση οξυγόνου, την παραγωγή ενέργειας και την έκφραση γονιδίων του μιτοχονδριακού DNA. Αυτός ο εξελιγμένος μηχανισμός εξηγεί τη μεγάλη αυτή ταχύτητα απόκρισης.
Η μελέτη που δημοσιεύεται, ανέδειξε έναν άγνωστο πριν, και απροσδόκητο ρόλο των πρωτεϊνών αυτών στη διαδικασία παραγωγής μιτοχονδρίων, και στην επιβίωση των κυττάρων κάτω από συνθήκες στρες», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΙΤΕ και καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νεκτάριος Ταβερναράκης.

Τα νέα ευρήματα υπογραμμίζουν τη ζωτική σημασία που έχει ο συντονισμός της αποθήκευσης και της αποικοδόμησης των mRNAs, κοντά στα μιτοχόνδρια, για τη διατήρηση της ομοιόστασης των κυττάρων αλλά και ολόκληρου του οργανισμού.
«Πράγματι, η διαταραχή της έκφρασης συγκεκριμένων συστατικών του μεταβολισμού και της ανακύκλωσης των mRNAs έχει ως αποτέλεσμα την πρόωρη γήρανση, αλλά και την εκδήλωση παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με την γήρανση, όπως η μειωμένη κινητική ικανότητα και η αυξημένη ευαισθησία σε αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως για παράδειγμα, υψηλές θερμοκρασίες, ή έκθεση σε τοξικούς χημικούς παράγοντες», πρόσθεσε ο κ. Ταβερναράκης.
Επιπλέον, τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν νέους βιοδείκτες γήρανσης και γενετικούς στόχους για μελλοντικές προ-κλινικές μελέτες, με απώτερο σκοπό την καταπολέμηση σοβαρών ασθενειών που σχετίζονται με διαταραχές στον αριθμό και τη λειτουργία των μιτοχονδρίων.
Για τη μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκε ο νηματώδης Caenorhabditiselegans, ένα πειραματόζωο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αξιοποιούνται κατάλληλα στην έρευνα της γήρανσης.
Η Έρευνα δημοσιεύθηκε στην έγκριτη διεθνή επιστημονική επιθεώρηση EMBO Journal, και διεξήχθη από τους Δρ Ιωάννα Δασκαλάκη, Δρ Μαρία Μαρκάκη και Δρ Ηλία Γκίκα, με επικεφαλής τον Καθ. Νεκτάριο Ταβερναράκη, ο οποίος πρόσφατα έλαβε ακόμα δύο διεθνείς ακαδημαϊκές διακρίσεις, καθώς εκλέχθηκε μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το ανταγωνιστικό πρόγραμμα για καταξιωμένους ερευνητές του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC), το πρόγραμμα για την υποστήριξη αναδυόμενων τεχνολογιών (FETOPEN), τον Κόμβο Αριστείας «CHAngeing» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από το Εθνικό Πρόγραμμα Ερευνητικών Υποδομών & «BIOIMAGING-GR» το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο της δράσης «Ενίσχυση της Υποδομής Έρευνας και Καινοτομίας» που χρηματοδοτείται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΣΠΑ 2014-2020).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ