Σε βάθος 203 μέτρων και έπειτα από πολυετή έρευνα εντοπίστηκε βρετανικό υποβρύχιο που αγνοούνταν από το 1942 και είχε βυθιστεί αύτανδρο, με 64 άτομα πλήρωμα.

Πρόκειται για το Η.Μ.S TRIUMPH, του οποίου τα ίχνη εξαφανίστηκαν πριν από 81 χρόνια στο Αιγαίο. Από τότε το υποβρύχιο είχε γίνει αντικείμενο έρευνας διαφόρων ομάδων από την Αγγλία, τη Μάλτα και τη Ρωσία που κατά καιρούς επισκέπτονταν την Ελλάδα με στόχο την εύρεση του χαμένου υποβρυχίου, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το μυστήριο λύθηκε από τον ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη και την ομάδα του. «Η έρευνα για το Η.M.S. TRIUMPH ξεκίνησε το 1998. Είναι η δυσκολότερη και η πλέον πολυδάπανη αποστολή που έχω πραγματοποιήσει στη ζωή μου» λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ.

«Η ιστορία του υποβρυχίου είναι πολυδιάστατη και μοναδική στα ναυτικά χρονικά καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εθνική αντίσταση και τις μυστικές υπηρεσίες της εποχής που έδρασαν στην κατοχή» προσθέτει.

Ποιο ήταν όμως το κλειδί που ξεκλείδωσε ένα μυστήριο οκτώ και πλέον δεκαετιών; «H έρευνα σε πρωτογενείς ιστορικές πηγές. Χρειάστηκε να γίνει εκτεταμένη μελέτη των αρχείων τόσο στην Αγγλία και την Γερμανία όσο και στην Ιταλία αλλά και την Ελλάδα» απαντά ο Κ. Θωκταρίδης.

To Triumph στα νερά του Αιγαίου

Το TRIUMPH ξεκίνησε την έντονη επιχειρησιακή του δράση τον Μάιο του 1939. Συνολικά πραγματοποίησε 20 πολεμικές περιπολίες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Αιγαίο στα τέλη Μαρτίου του 1941 με στόχο την αναγνώριση ακτών στα Δωδεκάνησα και την αποβίβαση αξιωματικών με κανό στις ακτές.

Ακολούθησαν σημαντικές επιτυχίες καθώς βύθισε αρκετά εχθρικά πλοία και το ιταλικό υποβρύχιο SALPA.

Αναλάμβανε δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές με αποβιβάσεις πρακτόρων των βρετανικών οργανώσεων SOE και ΜΙ9 και διασώσεις εγκλωβισμένων στρατιωτικών που έπρεπε να διαφύγουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Ο Έλληνας της ειδικής ομάδας μυστικών αποστολών

Στις 26 Δεκεμβρίου 1941 το υποβρύχιο θα αποπλεύσει από την Αλεξάνδρεια για την τελευταία του αποστολή αφού μετά θα επέστρεφε στην Αγγλία για γενική επισκευή και συντήρηση μακράς διαρκείας. Ήταν η 21η περιπολία του. Αντικειμενικός σκοπός της αποστολής ήταν να πραγματοποιήσει δύο ειδικές επιχειρήσεις και στο ενδιάμεσο να προβεί σε επιθετική περιπολία σε συγκεκριμένο τομέα του Αιγαίου που του είχε ανατεθεί από το βρετανικό ναυαρχείο και την διοίκηση υποβρυχίων.

Εκτός του πληρώματος το υποβρύχιο μετέφερε μια ειδική ομάδα μυστικών αποστολών.

Η επιχείρηση «ISINGLASS» μόλις είχε ξεκινήσει με τον υπολοχαγό Atkinson, της SOE, και τον ασυρματιστή Αρβανιτόπουλο Αδαμάντιο ραδιοτηλεγραφητή της ελληνικής υπηρεσίας πληροφοριών που ήταν με απόσπαση στη βρετανική υπηρεσία SOE με την κωδική ονομασία Diamond. Ο Atkinson μετέφερε μεγάλη οικονομική βοήθεια σε μετρητά και χρυσές λίρες της ΜΙ9 και της SOE για την ενίσχυση συγκριμένων προσωπικοτήτων που βρίσκονταν στην κατεχόμενη Αθήνα καθώς και δυο σετ ασυρμάτου για επικοινωνία με το Κάιρο.

Τη δεύτερη μυστική αποστολή με την ονομασία «CONEY ISLAND» ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Νεοζηλανδός υπολοχαγός της ΜΙ9 Graig. Η αποστολή του ήταν να συντονίσει τη διαφυγή 30 Βρετανών φυγάδων που βρίσκονταν στην Αντίπαρο.

Οι 37 Αθηναίοι και η κατάληξη της επιχείρησης

Το βράδυ της 29ης προς 30η Δεκεμβρίου 1941 το Triumph κατέπλευσε στον όρμο του Δεσποτικού, αποβίβασε την ειδική ομάδα και ξεφόρτωσε καύσιμα για τα καΐκια και εφόδια με εξοπλισμό. Ανάμεσα στα άλλα κι έναν οπτικό τηλέγραφο της ΜΙ9 για την επικοινωνία με τα υποβρύχια.

Ο κυβερνήτης του Triumph υποπλοίαρχος John S. Huddart ενημέρωσε τους 30 φυγάδες που είχαν συγκεντρωθεί στο Δεσποτικό ότι έπρεπε να μεταβεί για επιθετική περιπολία στο Αιγαίο και θα επέστρεφε να τους παραλάβει στις 9 ή 10 Ιανουαρίου 1942 και να τους μεταφέρει στην Αλεξάνδρεια.

Στις 30 Δεκεμβρίου 1941 και ώρα 21:21 το υποβρύχιο αναφέρει με κρυπτογραφημένο σήμα την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της αποστολής. Αυτό είναι το τελευταίο σήμα που θα στείλει το TRIUMPΗ…

Η Διεύθυνση Ειδικών Επιχειρήσεων της SOE είχε εφοδιάσει τον Atkinson με ένα πολυσέλιδο δελτίο πληροφοριών, με ρητή γραπτή εντολή «Να μη μεταφερθεί στην ξηρά». Στο δελτίο μνημονεύονταν 37 προσωπικότητες της Αθήνας με τα ψευδώνυμα τους και με κωδικούς αριθμούς καθώς επίσης και τα πραγματικά τους ονόματα, τους οποίους καλούσε σε συνεργασία η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση.

Δυστυχώς, αυτή η επιχείρηση είχε τραγική κατάληξη. Όλα τα μέλη της ομάδας ειδικών επιχειρήσεων συνελήφθησαν στην Αντίπαρο όπως και οι 30 Βρετανοί που επρόκειτο να διαφύγουν με το υποβρύχιο στην Αίγυπτο. Πάνω στον Atkinson βρέθηκε το δελτίο με όλες τις απόρρητες πληροφορίες με αποτέλεσμα να γίνουν κι άλλες συλλήψεις που οδήγησαν σε στρατοδικεία και εκτελέσεις κυρίως Ελλήνων πατριωτών. Από τους συμμάχους εκτελέστηκε μόνο ο Atkinson και οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

Η τελευταία επίθεση νότια του Σουνίου

Το Triumph συνέχισε την περιπολία του κάνοντας αισθητή την παρουσία του στη Μήλο και στη Νάξο. Στο υποβρύχιο επέβαιναν 64 άτομα: 7 αξιωματικοί, 55 μέλη πληρώματος και 2 κομάντος, οι οποίοι χειρίζονταν τα σκάφη που μετέφεραν εφόδια και ανθρώπους από και προς το TRIUMPH. Στις 9 Γενάρη 1942 και ώρα 11:45 η τσιμεντένια φορτηγίδα ΡΕΑ ρυμουλκούμενη από το ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ θα δεχτεί τορπιλική επίθεση από το TRIUMPH νότια του Σουνίου. Η αναφορά κάνει λόγο για έκρηξη της τορπίλης στα βράχια.

«Πρόσφατα στην ίδια υποθαλάσσια περιοχή ταυτοποιήσαμε ακόμη 3 βρετανικές τορπίλες Mk VIII ιδίου τύπου με αυτές που μετέφερε το Triumph και μάλιστα εντός ακτίνας βολής της επίθεσης. Το γεγονός αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι το Triumph εξαπέλυσε περισσότερες από μια τορπίλες κατά τη διάρκεια της τελευταίας του επίθεσης» λέει ο Κώστας Θωκταρίδης.

«Τελευταία φορά που είδε ανθρώπινο μάτι το υποβρύχιο TRIUMPH να κινείται, ήταν από έναν Ιταλό πιλότο που πετούσε στην περιοχή. Η άγνωστη αυτή πληροφορία που είχε χαθεί στη λήθη του χρόνου έρχεται να συμπληρώσει μια ακόμα λεπτομέρεια στο παζλ της ιστορίας του θρυλικού υποβρυχίου. Εντοπίστηκε στις πρωτογενείς πηγές κατά την ιστορική έρευνα και αναφέρει ότι λίγο πριν τις 12:00 το μεσημέρι στις 9 Γενάρη 1942 το ιταλικό αεροσκάφος παρατήρησε υποβρύχιο 4 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά του Σουνίου» αναφέρει.

Από εκεί και μετά τα ίχνη του Τriumph εξαφανίζονται και στις 23 Γενάρη 1942 το Βρετανικό Ναυαρχείο αναφέρει σε ναυτικό σήμα ότι το υποβρύχιο Triumph πρέπει να θεωρείται απολεσθέν μετά από περιπολία στο Αιγαίο.

Οι φήμες για τη μοίρα του υποβρυχίου

Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν πολλές θεωρίες συνομωσίας σχετικά με τις συνθήκες εξαφάνισης του υποβρυχίου. Οι πιθανές αιτίες ήταν πολλές: από επιπλέουσα νάρκη στην Μήλο, από πρόσκρουση σε ξέρα, από σύλληψη των Γερμανικών δυνάμεων σε συνεργασία με Ιταλούς πράκτορες, από ατύχημα, από βαθιά κατάδυση, από πρόσκρουση σε νάρκη στα γνωστά ναρκοπέδια, ότι είναι στην Αντίπαρο, μέχρι και ότι είναι… ιστορία μύθος για να καλύψει ανεπάρκειες μυστικών υπηρεσιών … όλα ήταν μέσα στις πιθανότητες, αυξάνοντας έτσι πολύ το μέγεθος του πεδίου διερεύνησης για τον εντοπισμό του.

Υγρός τάφος σε βάθος 203 μέτρων

Ογδόντα ένα χρόνια μετά η ομάδα του Κώστα Θωκταρίδη ανακαλύπτει το χαμένο υποβρύχιο στο Αιγαίο σε βάθος 203 μέτρων. «Το βυθισμένου H.M.S TRIUMPH που έγινε υγρός τάφος για 64 ήρωες προκαλεί δέος» είναι η εικόνα που μεταφέρει ο ίδιος.

Το υποβρύχιο αναπαύεται στον βυθό της ανοιχτής θάλασσας με 8 μοίρες δεξιά κλίση, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές. Τα κατεβασμένα περισκόπια και οι κλειστές ανθρωποθυρίδες του μαρτυρούν ότι το TRIUMPH τις τελευταίες δραματικές στιγμές βρισκόταν σε βαθιά κατάδυση. Τα πηδάλια βάθους και κατεύθυνσης είναι σε ευθεία άρα ήταν σε σταθερό βάθος.

Στον πυργίσκο του, διακρίνεται το ξύλινο τιμόνι, η πυξίδα και το κανόνι τεσσάρων ιντσών που είναι ελαφρώς σηκωμένο προς τα επάνω. Οι αντικριστές ανθρωποθυρίδες στον χώρο του κανονιού που οδηγούν στο εσωτερικό του κύτους είναι επίσης κλειστές. Στην πρωραία πλευρά της γέφυρας η πόρτα που οδηγεί στο πυροβόλο έχει ανοίξει … Όλες οι ανθρωποθυρίδες είναι κλειστές. Σε όλο το κύτος του υποβρυχίου τα ελάσματα και οι συνδέσεις είναι με καρφωτές λαμαρίνες.

Το πώμα του δεξιού τορπιλοβλητικού σωλήνα, που βρίσκεται στο ύψος του πυργίσκου, έχει ανοίξει και η τορπίλη τύπου MK VIII έχει βγει κατά το μισό εκτός του υποβρυχίου. 

Η τελική αιτία βύθισης φαίνεται ότι ήταν μια μεγάλης ισχύος έκρηξη στο πρωραίο τμήμα του υποβρυχίου, που στην συνέχεια οδήγησε το Η.Μ.S. TRIUMPH σε βάθος 203 μέτρων (666 πόδια).

Τι προκάλεσε όμως αυτή την έκρηξη που βύθισε ένα από τα μεγαλύτερα υποβρύχια εκείνης της εποχής;

«Η έρευνά μας συνεχίζεται, κυρίως σε ιστορικό επίπεδο καθώς έρχονται στο φως καινούρια στοιχεία και γεγονότα, τα οποία σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που έχουμε πλέον από το ναυάγιο και με τη συνδρομή ειδικών από το πολεμικό ναυτικό με εξειδίκευση στα υποβρύχια και τις τορπίλες θα αποκαλύψουν τα μυστικά του Η.M.S TRIUMPH» απαντά ο Κ. Θωκταρίδης.

Η ταυτότητα του υποβρυχίου Triumph

Μήκος 84,28 μέτρα.

Μέγιστο πλάτος 7,77 μέτρα.

Το βάθος τρόπιδας σε περισκοπικό βάθος ήταν 34 πόδια (10,36 μέτρα)

Το TRIUMPH ήταν το μοναδικό αυτής της κλάσης (T Class) χωρίς εξωτερικούς πρωραίους τορπιλοβλητικούς σωλήνες, καθώς του είχαν αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια επισκευών το 1940 μετά από πρόσκρουση σε νάρκη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Την δυναμική της παρουσία στην Πρέβεζα, με απευθείας συνδέσεις με την Λάρνακα, ανακοίνωσε η Cyprus Airways, σε παρουσίαση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στην πόλη της Πρέβεζας.  

Τοπικοί φορείς, εκπρόσωποι του Επιμελητηρίου Πρέβεζας και του Συνδέσμου Ξενοδόχων Πρέβεζας και Ιωαννίνων παρέστησαν στην παρουσίαση της Cyprus Airways, με αφορμή την έναρξη δρομολογίου Πρέβεζας – Κύπρου στις 26 Ιουνίου με δύο εβδομαδιαίες πτήσεις.

Ο δήμαρχος Πρέβεζας, Νικόλαος Γεωργάκος, τόνισε την εξαιρετική σημασία της αεροπορικής σύνδεσης με την Κύπρο καθ’ όλη την διάρκεια του έτους και τη δυνατότητα χρήσης του δικτύου της Cyprus Airways για μετάβαση σε προορισμούς της ευρύτερης περιοχής. 

Ο διευθυντής Marketing and PR της Cyprus Airways Θεόδωρος Μαλλάς, εξέφρασε την ικανοποίηση του για την έναρξη των απευθείας συνδέσεων Λάρνακας – Πρέβεζας με τα αεροπλάνα της Cyprus Airways.

Πέρα από το ενδεχόμενο να αυξηθεί η συχνότητα των πτήσεων κατά τις καλοκαιρινές περιόδους για καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών, η εταιρεία μας, συνέχισε, εξετάζει και την πιθανότητα απευθείας συνδέσεων καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου ενώ φιλοδοξία της είναι η αύξηση της συνδεσιμότητας με κλειδιά προορισμούς.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μόνιμος κάτοικος της άγριας ζωής του Εθνικού Πάρκου Κερκίνης, μαζί με τους λύκους και τις αλεπούδες και τους φτερωτούς επισκέπτες, έχει γίνει τα τελευταία χρόνια το τσακάλι που φαίνεται, ότι την περίοδο της πανδημίας, αύξησε τον πληθυσμό του!

Η έντονη παρουσία του τσακαλιού μαζί με τα υπόλοιπα κυνοειδή, προβληματίζει τους κτηνοτρόφους που δραστηριοποιούνται στο Εθνικό πάρκο, κυρίως με την εκτροφή βουβαλιών, αφού καθημερινά παρατηρούν δίπλα στις μονάδες τους, αναρίθμητα ίχνη τσακαλιών.

Το φαινόμενο μελετά, από τις αρχές του χρόνου, ο ζωολόγος – οικολόγος, σύμβουλος Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και υποψήφιος διδάκτορας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Κομηνός στο πλαίσιο επιστημονικής έρευνας που διεξάγεται από τις ΜΚΟ «ECO Studies» και «RWild IN GR» σε συνεργασία με τη Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου της λίμνης Κερκίνης και με χρηματοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ.

Από το δέλτα του ποταμού Στρυμόνα στη λίμνη Κερκίνη, «παρέα» με κορμοράνους που έσκιζαν τον ουρανό και χιλιάδες βουβάλια που ακολουθούσαν το καθημερινό τους δρομολόγιο από τις στάνες στο νερό, ο κ. Κομηνός ανέλυσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα στοιχεία που έχουν προκύψει, μέχρι στιγμής, περίπου 5 μήνες από την έναρξη του προγράμματος.

Με καθημερινή παρουσία στο πεδίο, κυρίως τις βραδινές ώρες οπότε και κινούνται τα τσακάλια ως νυκτόβια σαρκοφάγα, ο κ. Κομηνός κατέγραψε με θερμικές κάμερες, μέχρι στιγμής, περίπου 400 τσακάλια να κινούνται σε περιοχές δίπλα στη λίμνη!

Ιδιαίτερο είναι το γεγονός ότι φαίνεται να κυκλοφορούν μαζί με λύκους και με ημιδεσποζόμενους σκύλους, αφού η τροφή είναι άφθονη και δεν υπάρχει ανταγωνισμός.

Σημειώνεται ότι στην έρευνα συμμετέχει και η Μιλού, το ειδικά εκπαιδευμένο σκυλί για εύρεση περιττωμάτων τσακαλιού και λύκου που στέλνονται στη συνέχεια για τροφικές και γενετικές αναλύσεις καθώς ήδη έχουν εντοπιστεί ζώα που τα φαινοτυπικά τους χαρακτηριστικά θυμίζουν υβρίδια.

Σύμφωνα με τον επιστήμονα, στην περιοχή υπήρχαν τσακάλια και κατά το παρελθόν αλλά όχι σε τόσο μεγάλο πληθυσμό. Ο ίδιος αποδίδει την αύξηση στο γεγονός ότι υπάρχει αφθονία τροφής από τα νεκρά ζώα που παραμένουν στην ύπαιθρο και προέρχονται από τις κτηνοτροφικές μονάδες.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Με αφορμή το περιστατικό με την άτυχη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη, που δαγκώθηκε από οχιά όταν κλήθηκε να την απομακρύνει από σχολείο, το WWF έδωσε στη δημοσιότητα πληροφορίες για τις οχιές και τα φίδια γενικότερα στην Ελλάδα, αλλά και οδηγίες για το τι πρέπει να κάνεις αν τα συναντήσεις και αν σε δαγκώσουν.

Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, αναλυτικές οδηγίες αλλά και όλα τα φίδια όπως και τα άλλα ερπετά της Ελλάδας είναι καταγεγραμμένα στο αξιόπιστο ερπετολογικό site herpetofauna.gr.

Τα φίδια που έχουν δηλητήριο στη χώρα μας, είναι ο σαπίτης, το αγιόφιδο και οι οχιές. Τα δύο πρώτα έχουν δηλητήριο στα πίσω δόντια και άρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να δαγκώσουν με τρόπο που να εγχύσουν δηλητήριο σε άνθρωπο.

Σχετικά με τις οχιές, πέντε είναι τα είδη που υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά μόνο ένα, η Vipera ammodytes, εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα.

Ειδικότερα, οι οχιές είναι αργά φίδια και αν νιώσουν απειλή μένουν ακίνητες ώστε να μη γίνουν αντιληπτές και στη συνέχεια απομακρύνονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να αποφύγουν τον κίνδυνο.

Στην περίπτωση που τις πλησιάσει κάποιος αρκετά αρχίζουν να συρίζουν δυνατά (συριγμός) και κουλουριάζονται σε θέση άμυνας, ενώ είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν την έσχατη άμυνά τους, το δάγκωμα, εάν τις πλησιάσουν σε απόσταση λιγότερη του μισού μέτρου.

Οι οχιές δεν θα επιτεθούν ποτέ εάν κάποιος δεν τις αρπάξει ή έρθει κοντά τους, εάν δεν νιώσουν δηλαδή άμεση απειλή για τη ζωή τους. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση είναι πιο πιθανό να δαγκώσουν «στεγνά», δηλαδή χωρίς έγχυση δηλητηρίου, ως προειδοποίηση μόνο.

Σύμφωνα με πάντα με το WWF, δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε απομακρύνει τα φίδια από τον χώρο μας για πάντα. Μπορούμε όμως να εστιάσουμε στο τι τα προσελκύει, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για να τα αποφύγουμε και να προστατευτούμε.

Οι συνηθέστεροι, εξάλλου, λόγοι που ένα φίδι θα βρεθεί μέσα στην οικία μας ή σε άλλον κλειστό χώρο, είναι είτε γιατί έχει ανακαλύψει κάποια πηγή τροφής, είτε γιατί θέλει να βρει μια κρυψώνα για να ξεκουραστεί.

Τέλος, σύμφωνα με την οργάνωση, λόγω της σύνθεσης του δηλητηρίου των φιδιών στην Ελλάδα, μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα διαθέτουμε υπεραρκετό χρόνο ώστε να επισκεφτούμε εγκαίρως ένα νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες.

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση δαγκώματος στον λαιμό ή στο κεφάλι, λόγω του ότι κατά τον σχηματισμό οιδήματος ενδέχεται να προκληθεί απόφραξη της αναπνευστικής οδού, όπως και η περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, όπως συνέβη με τη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ολοκληρώθηκε το έργο της αποκατάστασης του βορειοανατολικού περιβόλου του μεγάλου κάστρου της Μυτιλήνης, μήκους περί τα 800 μέτρα.

Και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου σε συνεργασία με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Βορείου Αιγαίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου «γιόρτασε» την ολοκλήρωση αυτού του σημαντικού έργου.

Με άνοιγμα του κάστρου με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Ανακατασκευάζοντας το κάστρο της Μυτιλήνης» και με μια μεγάλη συναυλία το βράδυ της περασμένης Τετάρτης 31 Μαΐου, στο Άνω Κάστρο με τη Σαββίνα Γιαννάτου.

Το έργο της αποκατάστασης του βορειοανατολικού περιβόλου του μεγάλου κάστρου της Μυτιλήνης διήρκεσε περί τα οκτώ χρόνια και συμπληρώνει ως τμήμα το μεγαλόπνοο και πολύπλευρο έργο που επί σειρά ετών γίνεται για την ανάδειξη του μεσαιωνικού πυρήνα της πόλης της Μυτιλήνης.

Πολύ σημαντικά είναι όμως τα ευρήματα που ήρθαν στο φως, κατά τις ανασκαφικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν παράλληλα με τις αναστηλωτικές προκειμένου να ελεγχθούν και στερεωθούν τα θεμέλια του περιβόλου.

Δεδομένου του ότι το κάστρο της Μυτιλήνης, ένα από τα μεγαλύτερα κάστρα της Μεσογείου, βρίσκεται στον υπερυψωμένο και περίοπτο, βραχώδη λόφο που μεγάλο τμήμα του περιβάλλεται από τον βόρειο λιμένα της αρχαίας πόλης, πάντοτε εθεωρείτο ότι ταυτίζονταν με την αρχαία ακρόπολη σε συνεχή χρήση από τα χρόνια της αρχαιότητας μέχρι και τα ύστερα οθωμανικά χρόνια.

Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τμήματα του τείχους της Μυτιλήνης των κλασικών χρόνων, που κατεδαφίστηκε από τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια της αποστασίας των Μυτιληναίων από την Αθηναϊκή Συμμαχία στον πελοποννησιακό πόλεμο.

Αλλά και τμήματα των Bυζαντινών και Γενουάτικων τειχών πάνω στα οποία «πάτησαν» οι διάφορες φάσεις των Οθωμανικών τειχών επί 500 χρόνια. Από το 1462 όταν το κάστρο κατελήφθη από τον Μωάμεθ τον πορθητή μέχρι και την απελευθέρωση της Μυτιλήνης το 1912! 

Ιδιαίτερης σημασίας η αποκάλυψη στα Γατελούζικα τείχη (13ος – 15ος αιώνας) επιγραφών και άλλων οικοδομικών υλικών των Ρωμαϊκών χρόνων που ανήκουν σε κάποιο δημόσιο κτήριο, Γυμνάσιο ή Αμφιθέατρο που υπήρχε εκεί.

Ανάμεσα τους και ένας κατάλογος εφήβων της πόλης των πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων. Επίσης, το ανάγλυφο ενός ψαρά που βρέθηκε ενσωματωμένο στα τείχη και προέρχεται μάλλον από ιερό αφιερωμένο στον Ποσειδώνα.

Ας σημειωθεί ότι η κατάλληλα διαμορφωμένη πρόσβαση επιτρέπει στον επισκέπτη να δει από κοντά το σύνολο αυτών των ευρημάτων.

Από τα πλέον ενδιαφέροντα πρόσφατα ευρήματα κοντά στο συνεχιζόμενο έργο της αναστήλωσης της βυζαντινής πυλίδας του πάνω κάστρου, είναι αυτό μιας ομαδικής ταφής του πρώτου μισού του 19ου αιώνα.

Εύρημα που αποδεικνύει τις τραγικές στιγμές για τους κατοίκους της πόλης κατά την επιδημία πανώλης που είχε πλήξει τη Μυτιλήνη το 1832.

Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του κάστρου έθαβαν τους νεκρούς τους σε ελεύθερο χώρο δίπλα στην πυλίδα μην μπορώντας να τους θάψουν στα μεγάλα μουσουλμανικά νεκροταφεία εκτός των τειχών!

Το εύρημα θυμίζει την ιστορία του θαύματος του νεομάρτυρα Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου.

Τη λιτάνευση του λειψάνου επέτρεψαν οι Τούρκοι μόλις 37 χρόνια μετά το μαρτύριό του και μάλιστα, με την κατηγορία του αρνητή του Ισλάμ. Κόντρα στις οδηγίες των γιατρών του Σουλτάνου που δεν επέτρεπαν συγκεντρώσεις ώστε να αποφευχθεί η διάδοση της νόσου επέτρεψαν μέχρι και λιτανείες προκειμένου να σωθεί το νησί. Η περιφορά του λειψάνου θεωρείται ότι έσωσε την πόλη και τους ανθρώπους του νησιού από την επιδημία.

Οι αναστηλωτικές εργασίες στο κάστρο συνεχίζονται. Ήδη, έχουν ξεκινήσει εργασίες του ιεροδιδασκαλείου – Μεντρεσέ του 16ου αιώνα, ενώ εντάσσεται σε πρόγραμμα της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027 η αναστήλωση του λεγόμενου μεγάλου περιβόλου που περιλαμβάνει και την αναστήλωση του μεσαιωνικού ανακτόρου.

Τέλος, εντάσσεται και η αναστήλωση του επιθαλάσσιου τείχους της πόλης, η ανασκαφή στο κάτω κάστρο όπου βρίσκεται θα αναδείξει τα υπολείμματα του βυζαντινού Μελανουδίου, του περιτειχισμένου προαστίου της ύστερης βυζαντινής Μυτιλήνης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Κοπτικά εργαλεία ανθρωπιδών, εργαλεία δηλαδή προγόνων του ανθρώπινου είδους με τη σημερινή του μορφή, ηλικίας έως και 500.000 χρόνων βρήκε στην περιοχή της Κρατήγου, περίπου οκτώ χιλιόμετρα νότια της πόλης της Μυτιλήνης και παρέδωσε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου πριν από λίγες ημέρες, ένας γνωστός αρχαιοδίφης ερευνητής, ο κ. Βασίλης Κουμαρέλας.

Πρόκειται για έναν μεγάλο αριθμό εργαλείων και συγκεκριμένα χειροπελέκεις, κοπείς, τρίεδρα, ξέστρα, αξίνα, λεπίδες, φολίδες, πυρήνων και προϊόντων κατάτμησής τους, όλα της παλαιολιθικής περιόδου.

«Πιθανόν, τονίζει ο ίδιος ο κ. Κουμαρέλας, προέρχονται από θέση ανάλογη και σύγχρονη εκείνης στα Ροδαφνίδια Λισβορίου Λέσβου, που ανασκάπτεται από την καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νένα Γαλανίδου και χρονολογήθηκε μέσα στην Κατώτερη ή Πρώιμη Παλαιολιθική Εποχή».

Ας σημειωθεί εδώ ότι όπως η ίδια η κ. Γαλανίδου έχει αναφέρει, τα εργαλεία της εγκατάστασης που ανασκάπτει «εκτέθηκαν για τελευταία φορά στην ηλιακή ακτινοβολία στο χρονολογικό φάσμα μεταξύ 476 και 164 χιλιάδων ετών πριν σκεπαστούν από άλλες επιχώσεις».

«Τα ευρήματα που παραδόθηκαν, λέει μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου Παύλος Τριανταφυλλίδης, είναι σημαντικά και θα αξιολογηθούν από επιτροπή που θα συγκροτηθεί, όπως προβλέπεται από το νόμο. Με τομές θα εξεταστεί αν πρόκειται για ευρήματα που είναι φερτά από τη θάλασσα ή αν προέρχονται από μια παλαιολιθική θέση. Όπως και να έχει όμως,, πρόκειται για σημαντικά ευρήματα» τόνισε καταλήγοντας ο κ. Τριανταφυλλίδης.

Μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο κ. Κουμαρέλας είπε ότι το σύνολο των παλαιολιθικών εργαλείων που παρέδωσε, τα εντόπισε και τα περισυνέλλεξε από ακτές της παραλιακής ζώνης της Κρατήγου νότια της πόλης της Μυτιλήνης, όπου τα τελευταία καλοκαίρια κολυμπά.

«Οι συγκεκριμένες κολυμβητικές ακτές είπε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ διαμορφώθηκαν τη διετία 1982 – 1984 με μπάζα από χωματουργικές εργασίες κατά την επέκταση προς τα νότια του αεροδρομίου της Μυτιλήνης. Πιθανά από τις εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην κοιλάδα όπου σήμερα βρίσκεται ο διάδρομος του αεροδρομίου που έχει επεκταθεί και προσομοιάζει με χώρο όπου οι προϊστορικοί άνθρωποι συνήθιζαν να εγκαθίστανται».

Ας σημειωθεί ότι όπως ο κ. Κουμαρέλας ανέφερε, «ερευνώντας εκ των υστέρων τη σχετική βιβλιογραφία, διαπίστωσε, πως τα παλαιολιθικά ίχνη της περιοχής Κρατήγου αναφέρονται επιγραμματικά από τον Ανδρέα Ανδρεΐκο, ερευνητή και συγγραφέα με αξιόλογο έργο στην προϊστορική αρχαιολογία, ιδιαίτερα της Παλαιολιθικής Εποχής, στην έκθεση του προς το Υπουργείο Πολιτισμού, με τίτλο «Παλαιολιθικά Υπόβαθρα στην Ελλάδα», το 1998».

Εάν τα ευρήματα που βρήκε και παρέδωσε ο κ. Κουμαρέλας αποδειχθούν σύγχρονα των ανασκαπτομένων εδώ και 10 χρόνια από την κ. Γαλανίδου στα Ροδαφνίδια της Λέσβου, περί τα 50 χιλιόμετρα μακριά από την Κράτηγο, θα είναι και αυτά δείγματα λιθοτεχνίας της Αχελαίας τεχνικής παράδοσης, που για πρώτη φορά στα Ροδαφνίδια και τώρα και στην Κράτηγο απαντώνται στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

«Πρόκειται σύμφωνα με την κ. Γαλανίδου, όπως είπε παρουσιάζοντας τα ανασκαφικά δεδομένα της μακρόχρονης έρευνας της σε διάλεξη στη Μυτιλήνη πριν από λίγους μήνες, για τη μακροβιότερη τεχνολογική κατάκτηση του ανθρώπινου γένους, καθώς επιβιώνει για ενάμιση εκατομμύριο χρόνια. Και είναι αυτή που θα συνοδέψει τα προγονικά είδη του προϊστορικού ανθρώπου στην πρώτη έξοδό τους από την Αφρική και στην κατάκτηση της Ευρασίας. Πρόκειται δηλαδή για την αρχαιότερη τεχνολογία που χρησιμοποιούν και οι πρώτοι κάτοικοι του Αιγαίου στο νησί, στην οποία περνούν νομάδες όντες από τις απέναντι ακτές μέσω λωρίδων γης που εμφανίζονται κατά καιρούς όταν πέφτει η θαλάσσια στάθμη της Αιγαιακής λεκάνης.

Η ανασκαφή δηλαδή, τροφοδοτεί με αρχαιολογικό υλικό, στρωματογραφημένο και χρονολογημένο με απόλυτες και σχετικές μεθόδους τη συζήτηση για τον πρώιμο αποικισμό της Ευρώπης και τις μεταναστεύσεις στην Ευρασία. Και αναδεικνύει το σημερινό Αιγαίο ως έναν χώρο που συνέδεε τη νότια Βαλκανική Χερσόνησο με την Ανατολία».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ