Μια έρευνα του Τρέβορ Ντέιβις, του Αμερικανού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο George Washington, έφερε στο φως ένα εκπληκτικό στοιχείο: οι Γερμανοί ακροδεξιοί λαϊκιστές από το κόμμα Alternative for Germany (AfD) κυριαρχούν στο τοπίο των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, γράφει το περιοδικό Der Spiegel.

«Όταν ο καθηγητής Ντειβις κοιτάζει την οθόνη του, είναι αναστατωμένος. Ο Αμερικανός καθηγητής και πολιτικός ακτιβιστής, έχει αναλύσει εδώ και χρόνια πολιτικές εκστρατείες για τα κοινωνικά δίκτυα. Αλλά δεν έχει δει ποτέ ένα φαινόμενο όπως αυτό του ακροδεξιού AfD», γράφει το γερμανικό περιοδικό.

Ο καθηγητής διεξήγαγε μια εκτεταμένη μελέτη που επικεντρώνεται στο πόσο ενεργά είναι τα γερμανικά πολιτικά κόμματα στο Facebook. Και ανακάλυψε ότι το AfD κυριαρχεί με έναν τρόπο που ο Ντέιβις βρίσκει μάλλον περίεργο. Ενώ οι πολιτικές έρευνες δείχνουν ότι η υποστήριξη για το AfD κυμαίνεται σήμερα μεταξύ 11 και 15%, το 85% όλων των αναρτήσεων που προέρχονται από τα γερμανικά πολιτικά κόμματα ανήκει στο AfD. Το υπόλοιπο 15% αυτών των «αναρτήσεων», κατανέμεται μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων, του Αριστερού Κόμματος και των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP). Τα μεγάλα κόμματα – το SPD, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) και το αδελφό κόμμα της Βαυαρίας, η Χριστιανική Κοινωνική Ένωση (CSU) – εχουν μόνο το 2-3% των αναρτήσεων.

Στο Facebook ένας χρήστης μοιράζεται μια αποψη ή μια φωτογραφία, με τους φίλους του. Και οι αναδημοσιεύσεις θεωρούνται «σκληρό νόμισμα» στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων, επειδή υποδηλώνουν ότι στο χρήστη δεν αρέσει απλώς η άποψη ή η φωτογραφία, αλλά επίσης ότι αυτός ή αυτή ταυτίζεται με αυτό και τον στηρίζει με την περαιτέρω εξάπλωσή του. Ως αποτέλεσμα, το συνηθισμένο ξενοφοβικό δόγμα του AfD εξαπλώνεται στα κοινωνικά δίκτυα.

Τα δεδομένα του Ντειβις, τα οποία εξέτασε το περιοδικό DER SPIEGEL, παρέχουν μια νέα επισκόπηση χιλιάδων λογαριασμών στο Facebook που διαχειρίζονται πολιτικά κόμματα στη Γερμανία. Τα κόμματα δεν διαθέτουν μόνο μια σελίδα στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά εκατοντάδες – συμπεριλαμβανομένων εκείνων του ομοσπονδιακού κόμματος, των κρατιδιακών ενώσεων και των τοπικών και περιφερειακών ομάδων. Επίσης, υπάρχουν και οι προσωπικοί λογαριασμοί μεμονωμένων πολιτικών. Ο Ντειβις έχει συνδυάσει όλα αυτά και τα έχει αποθηκεύσει σε μια βάση δεδομένων. Και εδώ, η AfD έχει ένα μικρό προβάδισμα: Το κόμμα έχει περίπου 1.500 λογαριασμούς στο Facebook, σε σύγκριση με τους 1.400 λογαριασμούς του SPD και τους 1.000 για το CDU / CSU.

Ο Ντέιβις πιστεύει ότι οι δημοσκοπήσεις που διεξάγονται σήμερα πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα μπορούσαν να υποτιμήσουν δραματικά τη δύναμη του AfD, εν μέρει επειδή η προσέλευση των ψηφοφόρων είναι παραδοσιακά πολύ χαμηλή στις ευρωπαϊκές εκλογές.

Ο εμπειρογνώμονας των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης Μαρτιν Φούκς, ο οποίος ερευνά εδώ και χρόνια τη στρατηγική Διαδικτύου του AfD, δεν συμμερίζεται πάντως αυτήν την ανησυχία: «Κατά την άποψή μου, η επίδοση του κόμματος είναι σταθερή και δεν μεταφράζεται απαραιτήτως στην επιτυχία των εκλογών», λέει ο Φουκς. Ωστόσο, παραδέχεται ότι ο Ντειβις είναι βασικά σωστός στην ανάλυσή του. Αποκαλεί το AfD «το πρώτο κόμμα της χώρας στο Facebook» και υποστηρίζει ότι έχει δημιουργήσει τη συνολική του δομή με τη βοήθεια του κοινωνικού δικτύου. «Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το AfD επικεντρώνεται στο Facebook, γεγονός που το κάνει πολύ διαφορετικό από τους άλλους πολιτικούς σχηματισμούς».

Το μυστικό της επιτυχίας του AfD στο Facebook

Μερικοί παράγοντες προσδιορίζονται εύκολα: Τα συναισθηματικά ζητήματα που προτιμούνται από το AfD – όπως η μετανάστευση ή το έγκλημα – παράγουν σημαντικά περισσότερες αντιδράσεις από ό,τι οι θέσεις σχετικά με την οικονομική ή πολιτιστική πολιτική. Επιπλέον, το ΑfD τείνει να αντιδρά σε πολιτικά γεγονότα πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι τα άλλα κόμματα. Και ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη συμμετοχή από τους οπαδούς του θέτοντας περισσότερες ερωτήσεις ή προτρέποντας τους ανθρώπους να σχολιάσουν ή να μοιραστούν τα σχόλια.

Ωστόσο, η ανάλυση δεδομένων του καθηγητή Ντέιβις προσφέρει μια πρόσθετη εξήγηση για την επιτυχία του ακροδεξιού AfD: Το κόμμα δημοσιεύει τεράστιο αριθμό φωτογραφιών στους λογαριασμούς του. Από τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, για παράδειγμα, έχει δημοσιεύσει κατά μέσο όρο πάνω από 4.000 φωτογραφίες την εβδομάδα. Συγκριτικά, άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως το αριστερό κόμμα ή το FDP, κατά γενικό κανόνα διέθεταν μόνο μερικές εκατοντάδες φωτογραφίες εβδομαδιαίως, σπανίως δε, υπερβαίνουν τις 1.000. Αλλά 4.000; «Αυτό είναι το επίπεδο της τελικής φάσης μιας προεκλογικής εκστρατείας των ΗΠΑ», λέει ο Ντειβις.

«Αυτό το επίπεδο δραστηριότητας από μόνο του θα ήταν αρκετό για να επηρεάσει τον online λόγο και τις απόψεις των ανθρώπων», προειδοποιεί η εμπειρογνώμονας του ακροδεξιού εξτρεμισμού Τζούλια Έμπνερ από το Ινστιτούτο Στρατηγικού Διαλόγου στο Λονδίνο. «Σε συνδυασμό με τη μεγάλη εξάρτηση από τις εικόνες που προκαλούν οργή και τις εκστρατείες κατά των πολιτικών αντιπάλων, το κόμμα είναι σε θέση να καθιερώσει ένα σχεδόν μονοπώλιο στην online κατήχηση». Αυτό, λέει η Έμπνερ, είναι επικίνδυνο επειδή η αρνητική εκστρατεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για να επηρεάσει τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους.

Ο Ντειβις έχει επίσης αναλύσει τους τύπους των φωτογραφιών που δημοσιεύονται στο Facebook. Για να το κάνει, μελέτησε πιο προσεκτικά περίπου 10.000 φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2019. Σε περίπου 90% των περιπτώσεων, το ακροδεξιό κόμμα μοιράστηκε τα είδη των απλών φωτογραφιών που χρησιμοποιούνται στα άρθρα εφημερίδων. Τα υπόλοιπα ήταν ειδικά φωτογραφικά κολάζ, διακοσμημένα με το μπλε χρώμα και το λογότυπο του κόμματος AfD, μαζί με ένα σύντομο και «πιασάρικο» μήνυμα: «Πάρα πολλοί πρόσφυγες: η γερμανική δεν είναι πλέον η τυπική γλώσσα!». για παράδειγμα. Ή, «Οι γερμανοί φορολογούμενοι χρηματοδοτούν τη δική τους εκδίωξη».

Το AfD κυριαρχεί στο γερμανικό Facebook

Το AfD αυξάνει την εμβέλειά του, τοποθετώντας κολάζ φωτογραφιών πολλές φορές. Μία εικόνα ενός υποτιθέμενου επεισοδίου βίας σε σχολική αίθουσα δημοσιεύτηκε σε 16 διαφορετικούς λογαριασμούς του κόμματος. Μια άλλη για τους μουσουλμάνους στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, δημοσιεύτηκε τουλάχιστον σε εννέα λογαριασμούς. Οι θέσεις για τους πρόσφυγες κυριαρχούν στους λογαριασμούς της Ακροδεξιάς στη Γερμανία. «Το AfD παράγει εκατοντάδες φωτογραφίες καθε ημέρα», λέει ο Ντέιβις.

«Ποιος τα κάνει όλα αυτά;»

Το AfD αρνείται να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση. Αρχικά, οι υπεύθυνοι του ακροδεξιού κόμματος είχαν αποδεχθεί μια επίσκεψη ειδικών στο newsroom της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο, αλλά στη συνέχεια το ακύρωσαν. Ο εκπρόσωπος του κόμματος υποσχέθηκε να διοργανώσει μια συνάντηση με έναν από τους εμπειρογνώμονες του κόμματος για τα κοινωνικά μέσα, αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ.

Ο εκπρόσωπος του AfD έδειξε μαλιστα να εκπλήσσεται: «Κάνουμε πολύ περισσότερα από τους άλλους;». Ισχυρίζεται ότι υπάρχουν μόνο τρία άτομα στα κεντρικά γραφεία του κόμματος που επιβλέπουν τα κοινωνικά δίκτυα, αν και υπάρχουν, λέει, «δύο ελεύθεροι επαγγελματίες» που κατασκευάζουν γραφικά και ένας που παράγει ταινίες μικρού μήκους και κινούμενων σχεδίων.

Το AfD βασίζεται σε απλά, συναισθηματικά μηνύματα όπως αυτό: «Σταματήστε να σπαταλάτε τα χρήματά μας!».

Ο εκπρόσωπος του AfD εξηγεί την επιτυχία του κόμματος στο διαδίκτυο ισχυριζόμενος ότι οι άνθρωποι στα κοινωνικά δίκτυα «θέλουν πράγματα που είναι λιγότερο συνηθισμένα από αυτά που δημοσιεύουν πάντα τα άλλα μέσα ενημέρωσης». Λέει ότι το κόμμα του παρέχει «μη επεξεργασμένο υλικό» και επιμένει ότι το AfD είναι η «φωνή του λαού».

Υπάρχει, ωστόσο, μια άλλη, πιό εύλογη εξήγηση για την επιτυχία της AfD. Ένας βουλευτής αναφέρει ότι αρκετοί υπάλληλοι του κόμματος ασχολούνται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Γνωρίζουμε ότι το AfD μπορεί να βασιστεί σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων που θέλουν να ακούσουν τις απόψεις τους και που περιμένουν αυτήν την ευκαιρία», λέει ο Φουκς. Εκτιμά μαλιστα οτι το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα εκμεταλλεύεται αυτήν τη «στρατιά βοηθών» και την υποστηρίζει με οδηγίες, αποσπάσματα κειμένων και βάσεις δεδομένων εικόνων.

ΑΠΕ-ΜΠΕ