O ιερέας Απόστολος Μαλαμούσης και ο ιμάμης Βενιαμίν Ιντριτς είναι δύο καλοί φίλοι και όχι μόνο: σε δύσκολες εποχές έχουν συστρατευθεί εναντίον του θρησκευτικού φανατισμού και υπέρ της αρμονικής συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων στον τόπο όπου ζουν, τη Βαυαρία.

Ο πατήρ Απόστολος, αρχιερατικός επίτροπος στη Βαυαρία, ανταποκρίνεται δίχως αναστολές στις προσκλήσεις του ιμάμη να παραστεί σε θρησκευτικές εκδηλώσεις των μουσουλμάνων και ο Ιντριτς, με καταγωγή από τα Σκόπια, δεν διστάζει να περάσει το κατώφλι της ορθόδοξης Εκκλησίας του Μονάχου. Οι δυο τους, δε, παίρνουν ενεργά μέρος και μάλιστα στην πρώτη γραμμή, σε συγκεντρώσεις και πορείες εναντίον του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της τρομοκρατίας.

«Ερχονται αυτοί, πάμε εμείς, έτσι γίνεται» λέει στην «Κ» ο δραστήριος ιερωμένος. Τούτη την εποχή ο πατήρ Απόστολος βοηθάει τον θρησκευτικό ηγέτη των μουσουλμάνων να χτίσει ένα μεγάλο τζαμί και μουσουλμανικό κέντρο στο Μόναχο, συμμετέχοντας μάλιστα, με έγκριση του μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αυγουστίνου, μαζί με άλλες εξέχουσες προσωπικότητες της Βαυαρίας στο ανώτατο ιδρυτικό συμβούλιο του τεμένους!

– Τι δουλειά έχετε εσείς ένας χριστιανός παπάς στα τζαμιά και να τρέχετε να βοηθάτε για να χτίζονται τεμένη; Μια τέτοια πρωτοβουλία στην Ελλάδα θα ήταν μάλλον αδιανόητη για έναν ιερωμένο.

Εμείς εδώ καλλιεργούμε τις διαθρησκειακές και διεκκλησιαστικές σχέσεις. Εχω πολύ καλές επαφές με τους καθολικούς, τους ευαγγελικούς, όπως και με ανθρώπους που ανήκουν σε διάφορα θρησκεύματα, όπως ο ιουδαϊσμός, ο βουδισμός κ.λπ. Μέχρι σήμερα τα αυτοσχέδια τζαμιά που έχουν οι μουσουλμάνοι εδώ στο Μόναχο είναι στις «πίσω αυλές» σπιτιών, όπου κανείς δεν ξέρει τι γίνεται εκεί πέρα. Υπάρχει ένα μικρό τζαμί στην άκρη του Μονάχου αλλά δεν καλύπτει ούτε στο ελάχιστο τις ανάγκες των μουσουλμάνων. Γι’ αυτό είπαμε σε συνεργασία και με τις πολιτικές και δημοτικές αρχές να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους να ασκούν με αξιοπρέπεια τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Μπορούμε έτσι να ξέρουμε τι ακριβώς γίνεται και να καλλιεργούμε τον διαθρησκευτικό διάλογο επί ίσοις όροις. Θέλουμε να βοηθήσουμε τους μουσουλμάνους να έχουν τη δυνατότητα όχι στα κρυφά αλλά δημόσια να εκφράσουν τα πιστεύω τους, τις απόψεις τους και εμείς θα έχουμε έναν ανοιχτό διάλογο μαζί τους. Το βρίσκω λοιπόν πάρα πολύ σοβαρό και σωστό να συμμετέχω σε μια τέτοια διαδικασία.

– Οπως γνωρίζετε στην Ελλάδα η ιεραρχία δεν πετάει το «καλημαύχι» της στην ιδέα ανέγερσης τζαμιού στην Αθήνα. Τι λέτε γι’ αυτό;

Το να γίνει ένα τζαμί είναι απαραίτητο, τώρα μπορεί να συζητήσει κανείς για τον χώρο όπου θα  κτιστεί. Εκεί θα πρέπει να βρεις κάποια λύση. Σίγουρα όμως χρειαζόμαστε και στην Ελλάδα έναν χώρο συνάθροισης και διαλόγου, επίσημο χώρο. Και νομίζω ότι ένα τζαμί με σωστές προδιαγραφές και με μια καλή παρουσίαση θα βοηθήσει στην καλή συμβίωση Ελλήνων χριστιανών και μουσουλμάνων.

– Και ο Αγιος Θεσσαλονίκης αντιτίθεται στην ίδρυση Τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Πώς το σχολιάζετε;

Εμένα με προβλημάτισε αυτό που είπε ότι αν ανοίξουν οι Τούρκοι τη Θεολογική σχολή της Χάλκης τότε συζητάμε. Δεν μου άρεσε αυτή η αντιδιαστολή. Διότι άλλο είναι η Χάλκη που πρέπει να ανοίξει και όλοι μας προσευχόμαστε γι’ αυτό και άλλο η ίδρυση ενός μουσουλμανικού κέντρου στο οποίο θα μπορεί να αναπτυχθεί διάλογος και σε επιστημονικό επίπεδο. Δεν με βρίσκει λοιπόν σύμφωνο η επιχειρηματολογία του.

– Κατά τη γνώμη σας μπορεί να «ταιριάξει» η ορθόδοξη χριστιανική θεολογία με το ισλάμ;

Οχι. Για μας όμως δεν είναι μόνο η θεολογία, είναι η καθημερινή πράξη. Ζουν στο Μόναχο εξήντα χιλιάδες Τούρκοι και αν βάλεις και τους μουσουλμάνους άλλων εθνοτήτων ξεπερνούν τους ογδόντα χιλιάδες. Με αυτούς πρέπει να συμβιώσουμε γι’ αυτό και οι κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις έχουν για μας μεγάλη σημασία. Γιατί δεν θέλουμε ακρότητες, δεν θέλουμε αντιπερισπασμούς, δεν θέλουμε αντιπαλότητες, θέλουμε και εμείς και τα παιδιά μας να ζήσουμε ήρεμα και ειρηνικά στα επόμενα χρόνια γι’ αυτό και καλλιεργούμε τον διάλογο. Ο θεολογικός διάλογος είναι κάτι άλλο. Μπορεί να συνεχιστεί και τα επόμενα εκατό και διακόσια χρόνια, αλλά η ζωή μας κυλάει εδώ και τώρα.

Οι άνθρωποι κυκλοφορούν, αισθανόμαστε ασφαλείς…

– Αισθάνεστε να άλλαξε κάτι στη Γερμανία με τα όσα έγιναν την Πρωτοχρονιά στην Κολωνία;

Υπάρχει γενικά κάποιος φόβος τρομοκρατικού χτυπήματος γι’ αυτό και η ψυχολογία έχει λιγάκι αλλάξει. Βεβαίως, οι αρχές προσπαθούν να καταπολεμήσουν αυτό το κλίμα, λέγοντας ότι η Γερμανία είναι ασφαλής χώρα και οι άνθρωποι δεν πρέπει να φοβούνται. Προσοχή μεν αλλά όχι φόβος. Γι’ αυτό και στις επίσημες εκδηλώσεις που γίνονται, η παρουσία της αστυνομίας είναι μεν ισχυρή αλλά διακριτική έως αφανής θα έλεγα. Να μην προκληθεί πανικός δηλαδή.

– Οι Γερμανοί άρχισαν να κοιτάζουν με «μισό μάτι» τους μουσουλμάνους, τους Αραβες γενικότερα;

Η πλειονότητα των Γερμανών όχι, διότι οι ίδιοι έχουν ιστορική ευθύνη να βοηθήσουν και βοηθούν. Βεβαίως, υπάρχουν κάποιες νεοναζιστικές οργανώσεις και κινήσεις, οι οποίες ανοιχτά και με φωνή δυνατή μιλούν ενάντια στους ξένους. Απέναντί τους όμως στέκονται οι δημοκράτες Γερμανοί, οι οποίοι προσπαθούν με διάφορες εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις να πουν όχι στον ρατσισμό, στην ξενοφοβία και στη μισαλλοδοξία. Και είναι αυτό ένα πολύ ευχάριστο γεγονός ότι ξεσηκώνονται πολλοί άνθρωποι και βγαίνουν στους δρόμους για να προβούν σε εκδηλώσεις δημοκρατικής ευθύνης. Εδώ στο Μόναχο έγιναν και γίνονται πολλές εκδηλώσεις κατά της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, στις οποίες είμαι στην πρώτη γραμμή και είναι κάτι που το χαιρόμαστε όλοι γιατί θέλουμε έτσι να πούμε ένα δυνατό όχι σε φωνές μίσους.

– Πώς αντιμετώπισε η κοινωνία του Μονάχου την απειλή για τρομοκρατικό χτύπημα στον σιδηροδρομικό σταθμό; Υπέστη σοκ;

Βγήκαν ο αρχηγός της αστυνομίας του Μονάχου και ο υπουργός Εσωτερικών της Βαυαρίας και έκαναν επίσημες δηλώσεις, ότι δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη πληροφορία για χτύπημα στη Βαυαρία. Αυτό καθησύχασε τον κόσμο γι’ αυτό και όπως βλέπετε οι άνθρωποι κυκλοφορούν άνετα έξω. Ακόμα και όταν κάνουμε δημόσιες συναθροίσεις και εκδηλώσεις αισθανόμαστε ασφαλείς. Οπωσδήποτε υπάρχει φρούρηση αλλά σε διακριτικά επίπεδα. Υπάρχουν παντού μυστικοί της αστυνομίας που παρακολουθούν αλλά βέβαια είναι με πολιτικά για να μην προκαλούν πανικό.

– Δεν επηρεάστηκε δηλαδή η καθημερινότητα των ανθρώπων μετά τα γεγονότα στον σταθμό.

Οσον αφορά το Μόναχο, όχι. Κάναμε και εμείς δημόσιες εκδηλώσεις όπως ο αγιασμός των υδάτων στον Ιζαρ χωρίς φόβο και με πολύ κόσμο. Εγιναν μαζικές συγκεντρώσεις ως απάντηση στην τρομοκρατία, στείλαμε μήνυμα ότι αισθανόμαστε ασφαλείς σ’ αυτή τη χώρα, ότι δεν θα μας αναγκάσουν να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας.

Στη Βαυαρία λένε ότι πρέπει η Ελλάδα να ενισχυθεί για τους πρόσφυγες

Με το που άρχισαν να καταφθάνουν στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μονάχου τα πρώτα τρένα με πρόσφυγες από την Αυστρία, ο πατήρ Απόστολος φόρεσε το ράσο και έσπευσε στην αποβάθρα της γραμμής 23, όπου γινόταν η αποβίβαση. «Θέλαμε να τους δείξουμε ως ορθόδοξοι χριστιανοί, ότι είμαστε στο πλευρό τους. Πολλοί με το που κατέβαιναν έρχονταν να μου φιλήσουν το χέρι, προφανώς ήταν χριστιανοί, και αρκετοί ήταν αυτοί που ήρθαν στη ρίψη του Τιμίου Σταυρού τα Θεοφάνια στον ποταμό Ιζαρ στο κέντρο του Μονάχου» μας λέει.

– Τα άλλα δόγματα, οι καθολικοί, οι ευαγγελιστές πώς αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες, οι ορθόδοξοι πώς βοηθάμε;

H καθολική εκκλησία και η ευαγγελική έχoυν φτιάξει δομές και διαθέτουν πολλά χρήματα για τη φιλοξενία προσφύγων. Εμείς ως ορθόδοξη εκκλησία ζούμε με πολύ πενιχρά μέσα, όπου όμως χρειαστούν τη δικιά μας συμπαράσταση την έχουν και μάλιστα σε διάφορα συμβούλια καλούν και εμάς σαν εκκλησία που έχει εμπειρία από διωγμούς, για να πούμε τη γνώμη μας και να βοηθήσουμε όπου μπορούμε. Διαθέτουν κτίρια για στέγαση, αίθουσες, φαγητό, ρουχισμό, υπάρχει μια υποδομή που βοηθάει πάρα πολύ τους πρόσφυγες και μάλιστα το βαυαρικό κράτος έχει εκφράσει δημόσια την ευγνωμοσύνη του προς την καθολική και την ευαγγελική εκκλησία, τα προγράμματα που τρέχουν για τους πρόσφυγες.

– Ωστόσο, η Βαυαρία εμφανίζεται κάπως σκληρή στο θέμα των προσφύγων.

Επειδή η Βαυαρία είναι η πύλη εισόδου προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στη Γερμανία, ξεκαθάρισε από την αρχή τη θέση της, ότι από μόνο του το βαυαρικό κρατίδιο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει όλο αυτό το κύμα. Θα πρέπει και τα άλλα κρατίδια να αναλάβουν το δικό τους μερίδιο, όπως και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Η Βαυαρία λέει πως αν όλοι βοηθήσουν, τότε τα πράγματα θα πάνε καλά, αν όμως πέσει όλο το βάρος σ’ εμάς θα είναι δύσκολο να το επωμιστούμε. Η Βαυαρία δεν θέλει να την αφήσουν μόνη της και το λέει ανοιχτά αυτό. Δεν υπάρχει διαφορετική πολιτική από το Βερολίνο, απλώς υπάρχει μια διαφωνία ως προς τον αριθμό που μπορεί να φιλοξενήσει η Βαυαρία.

– Πώς είδατε την ενέργεια του Βαυαρού πολιτικού να γεμίσει ένα λεωφορείο με πρόσφυγες και να τους πάει στην καγκελαρία;

Για μένα ήταν μια ανόητη κίνηση, μια αψυχολόγητη ενέργεια που μας ξάφνιασε. Τι ήθελε να πει δηλαδή σ’ αυτούς τους ανθρώπους; Θα σας πάω εκεί για να σας λύσουν το πρόβλημά σας; Τους καλλιέργησε φρούδες ελπίδες. Ηταν κωμωδία όλο αυτό που έκανε.

– Παρακολουθείτε φαντάζομαι ότι η Ελλάδα πιέζεται πολύ στο θέμα των προσφύγων και υπάρχει και μια μάλλον υπερβολική ρητορική εναντίον της από ευρωπαϊκές χώρες. Τι κλίμα υπάρχει εδώ, μέμφονται τους Ελληνες ότι αφήνουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να περνάνε ελεύθερα;

Στη Βαυαρία λένε ότι πρέπει η Ελλάδα να ενισχυθεί στην προσπάθειά της, αυτούς τους πρόσφυγες που φτάνουν όπως φτάνουν στο έδαφός της να μπορεί να τους υποδεχθεί και σιγά σιγά να τους προωθεί στις άλλες χώρες. Εχουμε αλληλεγγύη σε αυτό το θέμα από τους Γερμανούς. Και όχι μόνο εμείς οι Ελληνες αλλά και οι Ιταλοί.

Με τον πατέρα Απόστολο περπατήσαμε μαζί στον σταθμό του Μονάχου όπου αποβιβάζονται από τα τρένα οι πρόσφυγες. Με οδήγησε πρώτα στη γραμμή 11, εκεί όπου τη δεκαετία του ’60 το «Ακρόπολις» ξεφόρτωνε κατά εκατοντάδες τους Ελληνες μετανάστες. Μου έδειξε και το υπόγειο «μπούνκερ», κλειστό πλέον, όπου οδηγούνταν για ιατρικές εξετάσεις, λίγη ξεκούραση, πρόχειρο φαγητό και διαχωρισμό για τις περιοχές όπου σύμφωνα με τη σύμβαση που είχαν υπογράψει θα εργάζονταν.

Μιλήσαμε για πολλά άλλα θέματα. Από την πολιτική, την Αγκελα Μέρκελ, της οποίας τυγχάνει συνομιλητής καθώς συμμετέχει στο Ανώτατο Συμβούλιο Ενσωμάτωσης της Γερμανίας για λογαριασμό της ορθόδοξης Μητρόπολης που έχει ιδρύσει η καγκελαρία, την αύρα του ελληνικού πολιτισμού που διαχέεται έντονη στο Μόναχο από την εποχή του Λουδοβίκου ακόμα, μέχρι τους Ελληνες νεομετανάστες για τους οποίους κάνει ό,τι μπορεί, κινητοποιώντας αρχές και φορείς, για να βοηθήσει. Ολα αυτά υπό την πνευματική καθοδήγηση του μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αυγουστίνου. Ο ιερέας Απόστολος Μαλαμούσης είναι μια προσωπικότητα στη Βαυαρία, τιμημένος από τους πάντες για τις πλούσιες ανθρωπιστικές, πολιτιστικές και βεβαίως θρησκευτικές δραστηριότητές του. Μέχρι και ο σύλλογος Τούρκων της Γερμανίας του έδωσε παράσημο. Είναι πάνω απ’ όλα (και) ένας χρήσιμος Ελληνας.

Η συνάντηση
Η συνέντευξη έγινε στο φημισμένο εστιατόριο RathausKeller (κελάρι του δημαρχείου) στη Μάριεν Πλατς. Ο ιμάμης Ιντριτς δεν μπόρεσε να είναι μαζί μας όπως είχαμε συμφωνήσει, καθώς παρέτεινε ξαφνικά την παραμονή του στη Σαουδική Αραβία. Φάγαμε κότσι και λουκάνικα, ήπια μία μπίρα, ήπιε νερό. Πλήρωσε εκείνος (επέμενε…) με κάρτα. Μας σέρβιρε Ελληνας από την Αριδαία, ΠΑΟΚτζής και καζαντζιδικός κατά δήλωσή του.

Oι σταθμοί του

1947
Γεννιέται στο Μούρεσι του Πηλίου.

1972
Μεταναστεύει στη Γερμανία στις 30 Οκτωβρίου.
Χειροτονείται διάκονος στις 26 Δεκεμβρίου, στην πόλη Ρόιτλινγκεν και πρεσβύτερος στις 31 Δεκεμβρίου, στο Τρόισντορφ κοντά στη Βόννη.

1999
Επειτα από πολύχρονη δικαστική διαμάχη πετυχαίνει την κατοχύρωση στην Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, του ιστορικού ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, γνωστής ως «Σαλβατορκίρχε» στο κέντρο του Μονάχου.

2000
Κάνει την πρώτη περιφορά του Αγίου Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή στη φημισμένη Μάριεν Πλατς στο κέντρο του Μονάχου και αγιάζει τα Θεοφάνια τα νερά του ποταμού Ιζαρ που διασχίζει την πόλη.

2005
Καθιερώνει την ελληνοβαυαρική Ημέρα Πολιτισμού.

Εικονογράφηση: TITINA XAΛMATZH
Από την εφημερίδα “Καθημερινή”