Τα “κουκούλια” που σχηματίζονται καθώς τα τεράστια ετοιμοθάνατα αστέρια αποβάλλουν συντρίμμια, πιθανόν να εκπέμπουν βαρυτικά κύματα, σύμφωνα ερευνητές, οι οποίοι παρουσίασαν τη μελέτη τους κατά την 242η Συνάντηση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.

Επικεφαλής της έρευνας είναι ο Όρε Γκότλιμπ, υπότροφος στο Κέντρο Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του Πανεπιστημίου του Νορθουέστερν. Ανάμεσα στους συν-συγγραφείς της μελέτης είναι και η Ελληνίδα αστροφυσικός και διευθύντρια του CIERA, Βίκυ Καλογερά. 

Μέχρι στιγμής οι αστροφυσικοί έχουν ανιχνεύσει βαρυτικά κύματα μόνο από δυαδικά συστήματα, τις συγχωνεύσεις μαύρων τρυπών ή δυο αστέρων νετρονίων. Αν και θεωρητικά οι αστροφυσικοί θα έπρεπε να είναι σε θέση να ανιχνεύσουν βαρυτικά κύματα από μια μόνο, μη δυαδική πηγή, δεν έχουν ανακαλύψει ακόμα αυτά τα σήματα.

Τώρα οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Νορθουέστερν προτείνουν ότι πρέπει να στραφεί η προσοχή σε ένα νέο, απροσδόκητο και εντελώς ανεξερεύνητο μέρος: τα ταραχώδη, ενεργητικά κουκούλια που περιβάλλουν ετοιμοθάνατους αστέρες μεγάλης μάζας.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν προσομοιώσεις τελευταίας τεχνολογίας για να μοντελοποιήσουν την κατάρρευση ενός αστέρα μεγάλης μάζας. Όταν τα αστέρια αυτά καταρρέουν σε μαύρες τρύπες, μπορεί να δημιουργήσουν ισχυρές εκροές (ή πίδακες) σωματιδίων που ταξιδεύουν κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Στις προσομοιώσεις μοντελοποιήθηκε αυτή η διαδικασία από τη στιγμή που το άστρο καταρρέει μέχρι τη διαφυγή του πίδακα.

«Όταν υπολόγισα τα βαρυτικά κύματα από την περιοχή της μαύρης τρύπας, βρήκα μια άλλη πηγή που διέκοπτε τους υπολογισμούς μου, το κουκούλι. Προσπάθησα να το αγνοήσω, αλλά διαπίστωσα ότι ήταν αδύνατο να το αγνοήσω. Τότε συνειδητοποίησα ότι το κουκούλι ήταν μια ενδιαφέρουσα πηγή βαρυτικών κυμάτων», αναφέρει ο Όρε Γκότλιμπ. Μάλιστα, όπως σημειώνεται στη μελέτη, το Παρατηρητήριο Βαρυτικών Κυμάτων LIGO με το συμβολόμετρο λέιζερ μπορεί να είναι σε θέση να ανιχνεύσει αυτά τα βαρυτικά κύματα.

Ο κ. Γκότλιμπ επισημαίνει ότι «η μελέτη μας είναι ένα κάλεσμα προς την κοινότητα να εξετάσει τα κουκούλια ως πηγή βαρυτικών κυμάτων» και προσθέτει: «Μελετώντας τα, θα μπορούσαμε να μάθουμε περισσότερα για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό των άστρων, τις ιδιότητες των πιδάκων και την επικράτησή τους στις αστρικές εκρήξεις».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ο Αρκτικός Ωκεανός είναι πιθανό να μην έχει πάγους τον Σεπτέμβριο ήδη από τη δεκαετία του 2030, δηλαδή περίπου μια δεκαετία νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature Communications».

Το σενάριο αυτό φαίνεται πιθανό να ισχύσει ακόμα και στην περίπτωση που θα υπάρχουν χαμηλές εκπομπές ρύπων και αυτό παρά το γεγονός ότι οι εκτιμήσεις στην έκτη έκθεση αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) δεν προέβλεπαν κάτι τέτοιο σε περίπτωση που υπάρχουν χαμηλές εκπομπές ρύπων.

Αυτό το εύρημα υπογραμμίζει τον σημαντικό αντίκτυπο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην Αρκτική και καταδεικνύουν τη σημασία του σχεδιασμού και της προσαρμογής στο σενάριο αυτό στο εγγύς μέλλον.

Ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής μειώνεται ραγδαία σε όλες τις εποχές κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά η μείωση είναι αυξημένη από το 2000 και μετά.

Μια Αρκτική χωρίς θαλάσσιο πάγο θα επηρεάσει τις ανθρώπινες κοινωνίες και τα φυσικά οικοσυστήματα τόσο εντός όσο και εκτός της Αρκτικής.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Σουνγκ-Κι Μιν από το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας Πόχανγκ της Νότιας Κορέας, χρησιμοποίησαν δεδομένα παρατήρησης μεταξύ 1979-2019 για τις προσομοιώσεις κλιματικών μοντέλων.

Τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι ο ανθρώπινος αντίκτυπος στη μείωση του θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική μπορεί να φανεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η συμβολή των αερολυμάτων και των φυσικών παραγόντων, όπως η ηλιακή και η ηφαιστειακή δραστηριότητα, βρέθηκε να είναι πολύ χαμηλότερη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η είδηση, εφόσον αποδειχθεί αληθής, θα μπορούσε να κλονίσει τις επικρατούσες αντιλήψεις για την εξέλιξη του ανθρώπου: ο φημισμένος παλαιοντολόγος Λι Μπέργκερ ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε στη Νότια Αφρική προϊστορικές ταφές, παλαιότερες κατά τουλάχιστον 100.000 χρόνια από εκείνες που γνώριζαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.

Σε εμβρυακή στάση, κουλουριασμένοι σε κόγχες σκαμμένες στο άκρο ενός δικτύου στενών στοών, καμιά τριανταριά μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, οι μακρινοί ξάδελφοι του σύγχρονου ανθρώπου βρέθηκαν απολιθωμένοι στους τάφους τους στις ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2018.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι τάφοι ήταν γεμισμένοι με το χώμα που είχε σκαφτεί αρχικά για να ανοιχτούν οι τρύπες, απόδειξη, όπως λένε, ότι τα σώματα αυτών των ανθρωπιδών ενταφιάστηκαν σκόπιμα.

Πρόκειται για τις αρχαιότερες ταφές που έχουν βρεθεί, παλαιότερες κατά τουλάχιστον 100.000 χρόνια από τις ταφές του «Σοφού» ανθρώπου, του Homo sapiens, υποστηρίζουν στα άρθρα τους, που δεν έχουν ακόμη μελετηθεί από ομότιμούς τους πριν από τη δημοσίευσή τους στην επιστημονική επιθεώρηση eLife.

Οι ανασκαφές έγιναν στο «Λίκνο της Ανθρωπότητας», μια τοποθεσία που έχει ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco και βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ.

Οι παλαιότεροι τάφοι που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Κένυα, είναι ηλικίας περίπου 100.000 ετών και σε αυτούς ενταφιάστηκαν Homo sapiens.

Οι τάφοι της Νότιας Αφρικής είναι 200.000-300.000 ετών. Περιέχουν οστά ανθρωπιδών Homo naledi, ενός είδους που έχει εκλείψει και είχε ύψος περίπου 1,50 μέτρο και εγκέφαλο σε μέγεθος πορτοκαλιού.

Το είδος αυτό ανακαλύφθηκε το 2013 από τον Αμερικανό, πολιτογραφημένο Νοτιοαφρικανό, παλαιοανθρωπολόγο Λι Μπέργκερ και έθεσε σε αμφισβήτηση τη γραμμική εξέλιξη του ανθρώπου. Για τους επιστήμονες, παραμένει ακόμη μυστήριο.

Ο Homo naledi (που σημαίνει «αστέρι», σε μια τοπική γλώσσα της Νότιας Αφρικής), είχε χαρακτηριστικά άλλων πρωτόγονων ειδών, όπως η οδοντοστοιχία του, αλλά πόδια παρόμοια με τα δικά μας και χέρια ικανά να χειρίζονται εργαλεία.

«Αυτές οι ανακαλύψεις δείχνουν ότι οι ταφικές πρακτικές δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο του Homo sapiens ή άλλων ανθρωπιδών που διέθεταν εγκέφαλο μεγαλύτερου μεγέθους», εκτιμούν οι επιστήμονες.

Η θεωρία αυτή, που έρχεται σε αντίθεση με την κοινώς αποδεκτή αντίληψη ότι η συνείδηση του θανάτου και οι πρακτικές που τον συνοδεύουν κάνουν κάποιον “άνθρωπο”, είχε διατυπωθεί από τον Μπέργκερ και παλαιότερα, όταν παρουσίασε τον Homo naledi στον κόσμο, το 2015.

Τότε, είχε προκαλέσει σάλο και πολλοί ειδικοί αμφισβήτησαν την εγκυρότητα των ανακαλύψεων του προβεβλημένου Αμερικανού επιστήμονα, ο οποίος στηρίζεται από το National Geographic.

«Πήγαινε πάρα πολύ για τους επιστήμονες εκείνη την εποχή», σχολίασε ο Μπέργκερ μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Ήταν πεπεισμένοι πως όλα αυτά συνδέονται με τον μεγάλο εγκέφαλο και ότι έγιναν πολύ πρόσφατα, πριν από λιγότερα από 100.000 χρόνια», εξήγησε. «Βρισκόμαστε στο σημείο να πούμε στον κόσμο ότι αυτό δεν αληθεύει», πρόσθεσε, πηγαίνοντας ακόμη μακρύτερα. Υποστηρίζει ότι στα χωρίσματα των τάφων βρέθηκαν γεωμετρικά σύμβολα, τετράγωνα, τρίγωνα ή σταυροί, χαραγμένα προσεκτικά με κάποιο αιχμηρό εργαλείο.

«Αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που ανέπτυξαν συμβολικές πρακτικές, αλλά ίσως δεν ήταν καν εκείνοι που επινόησαν αυτή τη συμπεριφορά», είπε.

Η Κάρολ Γουόρντ, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι, σχολίασε ότι «τα αποτελέσματα αυτά, εάν επιβεβαιωθούν, θα έχουν μεγάλη σημασία».

«Ανυπομονώ να μάθω πώς η θέση των λειψάνων αποκλείει άλλες πιθανές εξηγήσεις, πέρα από τη σκόπιμη ταφή τους, και να δω τα αποτελέσματα αφού θα έχουν μελετηθεί από ομοτίμους μας», είπε.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ – AFP

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πρόσφατα έναν αστεροειδή που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, και μάλιστα για χιλιάδες χρόνια.

Με την ονομασία 2023 FW13, ο διαστημικός αυτός βράχος θεωρείται ως ένα «σχεδόν φεγγάρι» ή «σχεδόν δορυφόρος», που σημαίνει ότι περιφέρεται γύρω από τον ήλιο σε παρόμοιο χρονικό πλαίσιο με αυτό της Γης, αλλά επηρεάζεται ελάχιστα από τη βαρυτική έλξη του πλανήτη μας.

Εκτιμάται ότι έχει διάμετρο 15 μέτρα, που ισοδυναμεί περίπου με τρία μεγάλα SUV παρκαρισμένα το ένα δίπλα στο άλλο.

Κατά τη διάρκεια της τροχιάς του γύρω από τον ήλιο, ο 2023 FW13 κάνει επίσης κύκλο γύρω από τη Γη, πλησιάζοντας σε απόσταση 14 εκατομμυρίων χιλιομέτρων τον πλανήτη μας, αναφέρει το Livescience.

Για λόγους σύγκρισης, το φεγγάρι έχει διάμετρο 3.474 χιλιόμετρα και πλησιάζει τη Γη στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς του σε απόσταση 364.000 χιλιομέτρων, σύμφωνα με τη NASA.

Ο 2023 FW13 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο από το παρατηρητήριο Pan-STARRS, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή του ηφαιστειακού βουνού Χαλεακάλα στη Χαβάη. Στη συνέχεια, η ύπαρξη του αστεροειδούς επιβεβαιώθηκε από το τηλεσκόπιο Καναδά-Γαλλίας-Χαβάης στη Χαβάη και από δύο παρατηρητήρια στην Αριζόνα.

Τελικά, καταχωρήθηκε επίσημα ως εύρημα την 1η Απριλίου από το Κέντρο Μικρών Πλανητών της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο αστεροειδής περιστρέφεται γύρω από τη Γη τουλάχιστον από το 100 π.Χ. ενώ θα συνεχίσει να έχει τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας τουλάχιστον μέχρι το 3700.

Παρά το γεγονός ότι αιωρείται σχετικά κοντά στη Γη, αυτός ο… οιονεί δορυφόρος πιθανότατα δεν βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τον πλανήτη μας.

«Τα καλά νέα είναι ότι μια τέτοια τροχιά δεν οδηγεί σε τροχιά πρόσκρουσης», δήλωσε ο αστρονόμος Άλαν Χάρις στο Ινστιτούτο Διαστημικής Επιστήμης, στο Sky & Telescope.

Πηγή: huffingtonpost.gr

Η περιοχή Τενάγη Φιλίππων, στην ανατολική Μακεδονία, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα σημεία αναφοράς για την κλιματική αλλαγή σε παγκόσμιο επίπεδο, δίνοντας πληροφορίες για τις αλλαγές που σημειώθηκαν στην περιοχή για πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Μια ομάδα ερευνητών από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Ελλάδας μελέτησε απολιθωμένη γύρη που συνέλεξε στο σημείο αυτό και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή ερημοποίηση που απειλεί τα δάση της Μεσογείου.

Ο τυρφώνας (έλος) στα Τενάγη Φιλίππων είναι μοναδικός. Είναι ο βαθύτερος σε παγκόσμιο επίπεδο, με πάχος περίπου 170 μέτρα που αντιστοιχούν σε μια απόθεση της τύρφης τα τελευταία 1.300.000 χρόνια.

Αποτελεί λοιπόν ένα σπάνιο κλιματικό αρχείο, ένα από τα λίγα σημεία αναφοράς για τα χερσαία περιβάλλοντα σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την κλιματική αλλαγή.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Έλληνας ερευνητής του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, Ανδρέας Κουτσοδενδρής, παρομοιάζει τα Τενάγη Φιλίππων με ένα μεγάλο βιβλίο Ιστορίας, όπου κάθε εκατοστό της τύρφης αντιστοιχεί σε μια σελίδα με πληροφορίες για αλλαγές στη βλάστηση και στο κλίμα της περιοχής.

«Οι πιο πολλές περιοχές μάς δίνουν πληροφορίες για μερικές εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες χρόνια. Το μοναδικό της περιοχής Τενάγη Φιλίππων είναι ότι έχουμε ένα κλιματικό αρχείο που πηγαίνει πίσω σε βάθος χρόνου και είναι μοναδικό. Αφορά στην Ιστορία που έχει καταγραφεί εκεί τα τελευταία 1,3 εκατομμύρια χρόνια», λέει χαρακτηριστικά.

Μια ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και τον κ. Κουτσοδενδρή, διεξάγει στην περιοχή έρευνα για σχεδόν 20 χρόνια, έχοντας ως στόχο να καταγράψει τις αλλαγές στο οικοσύστημα της περιοχής σε βάθος χρόνου, πληροφορίες πολύτιμες και για τη βιωσιμότητά της στο μέλλον.

Η επιλογή της περιοχής αυτής έγινε και για έναν ακόμα λόγο.

Το κλίμα στα Τενάγη Φιλίππων είναι αντιπροσωπευτικό για τις ξηρές περιοχές της Μεσογείου, δηλαδή για τα δύο τρίτα της λεκάνης της Μεσογείου που υπολογίζονται σε περίπου 76 εκατομμύρια εκτάρια.

Οπότε οι εκτιμήσεις των ερευνητών για τις αλλαγές στο κλίμα εδώ αφορούν και στο μεγαλύτερο ποσοστό των οικοσυστημάτων της Μεσογείου.

Αντικείμενο μελέτης αποτέλεσε η γύρη, που, όπως εξηγεί ο κ. Κουτσοδενδρής, αν βρεθεί στο κατάλληλο περιβάλλον, μπορεί να διατηρηθεί για εκατομμύρια χρόνια μέσα στα ιζήματα και να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη βλάστηση και άρα το κλίμα του παρελθόντος.

Η ερευνητική ομάδα εστίασε στα ανώτερα 90 μέτρα της τύρφης, που αντιστοιχούν περίπου στα τελευταία 500.000 χρόνια ιστορίας της περιοχής.

Αφού έκαναν γεωτρήσεις για τη συλλογή ιζημάτων, οι επιστήμονες μελέτησαν περίπου 2.500 δείγματα γύρης που διατηρήθηκαν σε ιζήματα διαφορετικού βάθους για να εντοπίσουν τις διακυμάνσεις του κλίματος και της βλάστησης κατά την περίοδο αυτή.

Τα δείγματα που επιλέχθηκαν έχουν χρονική απόσταση μεταξύ τους περίπου 200 χρόνια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η χρονική διαφορά είναι μόλις 80 χρόνια, προκειμένου η βλάστηση και οι αλλαγές της κατά τη διάρκεια αυτών των 500.000 χρόνων να μπορεί να μελετηθεί με μεγάλη ακρίβεια.

Τα δεδομένα από τη μελέτη της γύρης συσχετίστηκαν με γεωχημικές αναλύσεις της τύρφης, η χημική σύσταση της οποίας αλλάζει ανάλογα με το κλίμα της κάθε εποχής, καταγράφοντας με λεπτομέρεια τις μεταβολές στα επίπεδα βροχόπτωσης.

Τα αποτελέσματα που προέκυψαν καταδεικνύουν ότι στο παρελθόν, μόλις οι βροχοπτώσεις έπεσαν σε χαμηλά όρια, τα μεσογειακά δάση μετατράπηκαν σε στέπες ταχύτατα, μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες.

Επίσης, διαπίστωσαν ότι η ποσότητα των βροχοπτώσεων στην περιοχή της Μεσογείου επηρεάστηκε από τις αλλαγές στην περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό σήμερα που, όπως εξηγεί ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θεωρείται η μεγαλύτερη των τελευταίων 4,5 εκατομμυρίων χρόνων.

«Επειδή τα μεσογειακά δάση είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στην κλιματική αλλαγή, η ανησυχία για την επιβίωσή τους αυξάνεται υπό το πρίσμα των ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της συνακόλουθης υπερθέρμανσης του πλανήτη», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κουτσοδενδρής.

Οι παραπάνω πληροφορίες σε συνδυασμό με τα εξειδικευμένα κλιματικά μοντέλα που έχουν στα χέρια τους οι επιστήμονες προειδοποιούν για μια δραματική μείωση των βροχοπτώσεων και άρα πιθανή ερημοποίηση των δασών της Μεσογείου στο εγγύς μέλλον.

Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι σε μια τέτοια περίπτωση, η εξαφάνιση των δασών της Μεσογείου δεν θα γίνει σταδιακά αλλά με πολύ γρήγορους ρυθμούς, γι’ αυτό και χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις διαχείρισης των δασών ώστε αυτά να γίνουν πιο ανθεκτικά.

Στην έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature Communications», συμμετέχει μια μεγάλη ομάδα ερευνητικών φορέων. Από την Ελλάδα συμμετέχει το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών με τον καθηγητή Κίμωνα Χρηστάνη. Επίσης, παίρνουν μέρος το Ινστιτούτο Εξελικτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ με τον Έλληνα ερευνητή, Βασίλη Δάκο, η Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, το Τμήμα Μοριακής Βοτανολογίας του Πανεπιστημίου του Χόχενχαϊμ, το Ινστιτούτο Γεωλογίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Ρόγιαλ Χόλογουεϊ του Λονδίνου, το Κέντρο Βιοποικιλότητας και Κλιματικής Έρευνας Σένκενμπεργκ στη Φρανκφούρτη και η Σχολή Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η πρώτη Πανσέληνος του φετινού καλοκαιριού θα σημειωθεί σήμερα το βράδυ (4/6) και πρόκειται για το λεγόμενο «Φεγγάρι της Φράουλας».

Η πανσέληνος φέρει αυτή την ονομασία, καθώς ο Ιούνιος είναι η πιο κατάλληλη περίοδος για τη συγκομιδή της.

Οι ειδικοί την περιγράφουν ως πορτοκαλί σφαίρα που σταδιακά θα κιτρινίζει και όταν ανέβει ψηλά θα είναι ως και 30% πιο φωτεινή αλλά ίσως και υπερβολικά θολή.

Πηγή: ertnews.gr